Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

strona
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: strony
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJP 1991, 337 Definicja współczesna

Strona jest kategorią gramatyczną czasownika, wyrażającą stosunek między podmiotem i dopełnieniem a orzeczeniem zdania.

Cytaty

Such/1849, s. 123 Definicja

Stroną (formą) nazwany jest wzgląd na stan podmiotu; np. Nauczyciel chwali pilnego ucznia. — Pilny uczeń był pochwalony od nauczyciela.

Such/1849, s. 123 Definicja

Dwie strony zachodzić mogą w odmianie Czasowników: czynna i bierna.

Mał/1863, s. 290

Ponieważ czynność słowa przechodniego z podmiotu spływa na biernik, można przeto wyrazić tę samę czynność i z drugiéj strony, t. j. z téj strony, jak ją biernik na się bierze i przez nią owładnięty zostaje; np. zamiast: Bóg stworzył świat, mogę powiedzieć odwrotnie: świat został stworzony przez Boga [...]. Ta odwrotna czyli biernikowa strona czynności słowa przechodniego nazywa się jego stroną bierną (forma passiva).

Mał/1879, t. I, s. 258

W tych wszystkich trybach, czasach itd., które razem tworzą w koniugacyi t. zw. STRONĘ BIERNĄ (Passivum) wyrażają czasowniki przechodnie bierność czyli podleganie czyjéjś obcéj czynności; np. zostać zabitym.

Kr/1897, s. 174 Definicja

§ 254. Strony słowa. Rozpatrują czynność słowa w stosunku do podmiotu i przedmiotu, możemy rozróżnić trzy strony słowa: 1) stronę czynną, kiedy podmiot sam działa; np. ojciec wychowuje syna.

Kr/1917, s. 158

II. KONJUGACJE. § 339. Odmianę słów nazywamy konjugacją. W konjugacji rozróżniamy następujące formy: strony, tryby (cz. sposoby), osoby, liczby, czasy, rodzaje i imiesłowy.

Kr/1917, s. 159 Definicja

Stroną słowa nazywamy sposób wyrażania czynności ze względu na podmiot zdania.

PolTerm/1921, s. 91

Strona czynna, bierna i zwrotna.

Szob/1923, s. 147 Definicja

Forma strony wyraża stosunek, ustalany przez osobę mówiącą między rzeczownikiem a treścią łączącego się z nim czasownika.

ZwO/1924, s. 35

Stron — vozes, mamy trzy:

Czynna — activa, która wyraża czynność przechodnią: eu chamo (wołam).

Bierna — passiva, która wyraża czynność bierną: eu sou chamado (jestem wołany).

Zwrotna — reflexa, którą wyrażamy czynność, która od nas wychodzi lub do nas samych się zwraca: eu me feri (skaleczyłem się).

Gaert/1927, s. 81 Definicja

★Strona oznacza stosunek podmiotu do czynności: a) ★czynna (activum), b) ★bierna (passivum), c) ★zwrotna (reflexivum).

Gaert/1927, s. 101

Strona, p. czasowniki II 4.

Kl/1939, s. 79 Definicja

Trzy są strony czasownika: czynna, bierna i zwrotna.

Kor/1961, s. 69

Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].

Flexio — fleksyja: casus — skłonnik (1879), genus — strona, verbum reflexivum — czasownik zwrotny, modus coniunctivus — przypuszczający, idealny, warunkowy, infinitivus — bezokolicznik (1879), participium praesentis — imiesłów współczesny, praeteriti — zaprzeszły.

Kor/1961, s. 77 (76-77)

Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].

Fleksja [...]; strona, tryb orzekający, przypuszczający, bezokolicznik, imiesłów współczesny, uprzedni, przymiotnikowy, przysłówkowy, czasownik właściwy, słowo osobowe.

Powiązane terminy