Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

kończenie (się) zakończenie

Hasło w cytatach: konczenie, kończenia, kończenie, kończenie się
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Et casus accidens nominis apud Grammaticos, Stopień álbo szczebel, po których imioná stępują i odmieniają się. Uno Monoptoton, pen, prod. unius casus, Co tylko jedno kończenie ma, tylko ná jednym szczeblu zostáje.

Wszystkie te kończące się ná wokały, à, è, u, Akcentem náznáczone nie odmieniają się w wielkiej liczbie w swym kończeniu, jáko La Verità Prawdá, Le Verità [...].

Nazwiska także osob i rzeczy rożnych wydają dawną Słowiańszczyznę. Sławna Krolowa Skitow Tomyris, ktora Cyrusa z wojskiem jego zgubiła nazwana od okrzykow ludu, i Żołnierzy, To! myr!. [...] Świadczą dawną Słowiańszczyznę w przezwiskach. Albowiem, kończenie się samo niektorych na Ryk inszych na Mund, z nazwiskami dawnych Domow, i Osob, w Litwie i Żmudzi zgadzające się wydaje, że były Słowiańskie nazwiska.

Kończenie zaś na Ryk także dawne Gotskie jest, czyli Słowiańskie, co znaczy Pana (ktore słowo weszło w Włoski język, gdy tam Gotowie panowali, Ricco bowiem znaczy bogatego albo Pana ).

O Deklinacyach Imion Substantywow. Wszystkie Imiona Substantiva w Polskim języku ściągają się do pięciu Deklinacyi, według pięciorakiego onych w Rodzącym Spadku kończenia, to jest na a, i, o, u, y.

Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].

Nomen simplex — istne, nieskładane (s. 24), compositum — składane, złożone, terminatio — (s)kończenie, comparatio — porównanie: gradus positivus — stopień ani podwyższający, ani poniżający, comparativus — trochę podwyższający, poniżający, superlativus — nad wszystko podwyższający, poniżający.

Polski Język ma swoje osobiste i rożne kończenia się, do wyrażenia [...] rożnych i osobistych Należącości, jako to, świat, światu, światem [...].

Słowom własnym cudzoziemskim ktore konczenia nieodmieniaią. np. Tirfis liebet den Amintas.

Ustawy Rodzaiu białogłowskiego przez Kończenie.

[...] do następującej samobrzmiącej przypisują się te zgodnobrzmiące, które z nią sprzegają się [...] Co można rozeznać początkiem, złożeniem, kończeniem rzeczeń, i powtorzeniem liter [...]3.) Kończeniem, kiedy w pochodzącym rzeczeniu przyrosłych zgodnobrzmiących liter nie ma w pierwiastkowym (primitivum) te się odnoszą do następujących samobrzmiących, na przykład: По-твор-ство, potwarstwo, ноч-ный, nocny.

[Сїе можно различить началомъ, сложенїемъ, окончанїемъ реченїй и усугубленїемъ буквъ.[...] 2) Сложенїемъ, что предлоги по складамъ всегда отдѣляются отъ частей сло́ва, съ которыми они сложены; хотя бы вышеписанному пра́вилу противно было, напр. воз-ношу, а не во-зношу; не смотря на то, что отъ зн, знаю, зной начинаются. Łomonosow, 1757, § 102.]

W kończeniach małej liczby, pierwszej osoby, słowa z poprzedzającą zgodnobrzmiącą mają zawsze У; a Ю. przyjmują tylko zgodnobrzmiące Л. Н. Р. молю modlę.

Owszem własność Rossyjskiego języka unika tęskliwej litery И. gdy ta z kończenia słow sposobu nieskończonego (ex terminatione verborum modi infinitivi) i z drugiej osoby małej liczby dawno wytrącona, i zamiast писати, pisać [...] zażywają, писать.

Na Е. kończenie mające, są rodzaju trzeciego: Сердце, serce.

Na ОКЪ. mające kończenie przemieniają się na ЧЕ; крѣпокъ mocny, крѣпче mocniej.

Kiedy zaś osoby kończeniami nie różnią się: nie trzeba onych zaimków zamilczać: oprócz gdzie z poprzedzającego sensu osobę poznać można po nieprzerwanym i bliskim sensie. Я предлагалъ вамъ свое мнѣніе, для того что желалъ вашего исправленія, искалъ благополучія, усердствовалъ о вашей чести.

Ustawa II. Chcąc wiedzieć, iak się słowa początkowe pisać powinny, trzeba zważać kończenia się onychże w następuiących przypadkach, albo czasach.

Imiona Francuzkie nie odmieniają swego kończenia w różnych przypadkach, lecz tylko się same Artykuły przypadkują.

Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].

Adverbium simplex — proste, compositum — złączone; terminatio — (s-, s. 39) kończenie, terminacyja, comparatio — przyrównanie: gradus positivus — stopień pierwszy, comparativus — przyrównający, superlativus — przewyższający, incomparabilis — nieporównany, tempus (im)perfectum — czas (nie)doskonały przeszły.

Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .

Nomen substantivum proprium — imię ist(ot)ne [...], verbum simplex — słowo proste, compositum — złożone; terminatio — kończenie, comparatio — porównanie: gradus positivus — stopień pokładny, comparativus — porównywalny, superlativus — przewyższalny, tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały, praeteritum unicum — jednokrotny, verbum frequentativum — uczęszczalne (s. 80).