terminów gramatycznych online
terminacja
Język: polski
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- De Etymologia: Mora/1592
- Etymologia: SzyGram/1767
- II. Początki polskiej terminologii gramatycznej. Od Odrodzenia do czasów saskich: Kor/1961
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- O etymologii: Mal/1700
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- O literách włoskich i wymowieniu ich: Sty/1675
- O ortografii francuskiej: Mal/1700
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
Cytaty
Quid est Genus Epicoenum seu Promiscuum? Cum uno articulo, et una terminatione duo Genera, hoc est, utrumque sexum complectimur. Pod ktorym zá jednym ártykułem i zá jedną terminácją zámyka się obojá płeć, to jest, Sámiec i sámiczká: Ut, hic Passer, Wrobel, i Sámiczká. haec Aquila, Orzeł i orlicá. haec Pica, Sroká.
Quae est Sexta Regula [Generalis]? De Nominibus Generis Epicoeni. Volucrum, Ferarum, Piscium, insectorum, repentium nomina, una terminatione duo genera complectentia, sunt Generis Epicoeni, hoc est, promiscui. Imienia ptásze i innej płci, pokolenia, pogłowia niemej twarzy, ták w wodzie pływájący, jáko ná ziemi łáżący, ktore Masculinum i Foemininum Genus pod jedną terminácją osięgają, są rodzáju Epicoeni, to jest pomieszánego, bo obojej płci, ták sámcowi jáko i samiczce pod jedną terminácją służą.
Między temi literámi są pięć, same przez się brzmiące, ktore łácinnicy názywáją (Vocales) i tyle termináciy, to jest skończenia słow.
Wszytkie imiona rodzáju Męskiego, jákążkolwiek májąc terminácyą w máłej liczbie, kończą się w wielkiej liczbie ná literę i.
Imioná [...] nie deklinują się same przez się jáko w Łacińskim i Polskim języku; to jest, że ják się najdują w miánującym spadku, ták i we wszystkich spadkách tęż záchowują terminácyą, w żadnym się spadku nie odmieniájąc.
Imioná [...] przydatne, ktore się nie kończą literą e, máją dwie terminácye, żeby znáć jákiego są rodzáju.
Męskié e Fráncuzi dzielą ná troje. Pierwszé zowią fermé, jákoby zámknięté álbo ściśnióné [...]. Tákowym się powinny znáczyć terminacjé to jest zákóńczęnia wszytkich uczęstnictw rodzáju ciérpiącego, náp. aimé umiłowany.
Názywa sie jeszcze u łácinników Potentialis, jákoby Mogący sposób, w którym, że nimász inszych terminácji, mimo té, co są w przyłączájącym.
Tákowym się powinny znaczyć terminacyje to jest zakończenia wszystkich uczęstnictw rodzaju cierpiącego.
Ostatek liter w tej syllabie zwyczajna koniugacyi terminacja pisać każe ták.
[...] Imiona wszystkie przydatne, ktore się nie kończą literą e mają dwie terminacyje, żeby znać jakiego są rodzaju [...].
Kończące się na cy jakie wszystkie Participia czasu teraźniejszego, tęż samą terminacyą [y odmienia się na i] w wielkiej liczbie zachowują.
Pierwsze dwie terminacye [dwaj lub dwa] w Spadku Mianującym są rodzaju męskiego; trzecia [dwie] niewieściego; czwarta [dwoje] oddzielnego.
Pierwsza terminacya [kilka] jest na dwa pierwsze rodzaje; druga [kilkoro] na trzeci; zachowując daną wyżej przestrogę.
On appelle Déclinaison l'inflexion des Noms, ou differente terminaison des Câs.
[...]
Deklinacja jest to inflexja Imion, albo nachylenie terminacji kazusów.
Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].
Adverbium simplex — proste, compositum — złączone; terminatio — (s-, s. 39) kończenie, terminacyja, comparatio — przyrównanie: gradus positivus — stopień pierwszy, comparativus — przyrównający, superlativus — przewyższający, incomparabilis — nieporównany, tempus (im)perfectum — czas (nie)doskonały przeszły.
Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.
Terminologia [...].
Adverbium simplex — proste, compositum — złożone, skomponowane; terminatio — terminacyja, tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały.
Trochę rodzimych terminów gramatycznych zawiera jeszcze podręcznik S. Konarskiego [...].
Terminatio — terminacyja, comparatio — komparacyja: gradus comparativus — komparatywum, superlativus — superlatywum.
Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].
Verbum compositum — złożone (s. 10); terminatio — terminacyja, gradus comparativus — komparatyw (s. 220), superlativus — najwyższy.
Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].
Verbum simplex — istne, wykładane, nieskładane, compositum — składane, złożone (s. 9), złączone (s. 175), terminatio — terminacyja, comparatio — porównanie: gradus positivus — stopień ani podwyższający, ani poniżający, comparativus — trochę podwyższający, poniżający, superlativus — nadto podwyższający, poniżający; tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały.