terminów gramatycznych online
zdanie nawiasowe
Cytaty
[…] Kopczyński w grammatyce […] miesza zdanie poboczne z nawiasowém, i obadwa za jedno bierze. Jednakże różnią się one tém między sobą, że zdanie poboczne jest połączone z zdaniem główném i do ciągu mowy należy; zdanie zaś nawiasowe zamyka myśl zupełnie oderwaną i częstokroć do ciągu mowy nie należącą [...].
Zdania podrzędne połączone z głównemi za pomocą przyimka, spójnika, przysłówka lub imiesłowu, lub tr. bez: zowiemy dodatkowemi lub ubocznemi; złączone zaimkiem: który, a, e, jaki, a, e, zowiemy określnemi; a umieszczone w środku zdania, [zdaniami] nawiasowemi [...].
Zadnie nawiasowe wsuwa się w inne, nie mając z niém ścisłego związku, a przeto téż nawiasem się zamyka.
Różne rodzaje zdań. Zdania być mogą pojedyńcze (npocтыя), złożone (сложныя), tudzież główne (главныя), przydane (придаточныя) i nawiasowe (вводныя). 2. Zdanie zowie się pojedyńczem czyli niezłożoném, gdy jeden tylko ma w sobie przedmiot i jeden należący do niego opowiednik. Np. Róża kwitnie. Gdy zaś w zdaniu będzie kilka części jednakowej natury, to jest kilka przedmiotów, lub opowiedników, albo leż kilka do tegoż samego wyrazu należących określeń lub dopełnień, zowie się złożoném. Np. Róże i lilije rozkwitły.
Zdanie zupełne, umieszczone pomiędzy wyrazami zdania głównego, lecz niespojone z niém za pośrednictwem jakiegokolwiek łączącego wyrazu, zowie się nawiasowém. Np. Co tobie nie miło, naucza rozum, nie czyń drugiemu. Wyrażenie to może być tak zmienione, że zdanie nawiasowe „naucza rozum" stanie się główném, a zaś główne ,,co tobie nie miło, nie czyń drugiemu" dopełniającém: naucza rozum, abyś drugiemu nie czynił tego, co tobie nie miło.
Zdania wtrącone i nawiasowe są także określeniem zdań głównych okresu.
Zdania nawiasowe i wtrącone na pozór podobne do siebie, wcale jednak co innego znaczą, bo nawiasowe nie tylko że w okresie nie jest potrzebnem, ale jeszcze okres zyskuje na jasności, jeśli je wyrzucimy.
Zdania nawiasowe są to takie zdania, które właściwie do całości mowy nie należą, kładziemy je zwykle w środku zaczętego zdania, dla objaśnienia jakiego wyrazu, lub dla podania czytelnikowi jakiejś wiadomości, np. Kto pod kim dołki kopie zwykle - jak mówi przysłowie - sam w nie wpada.
Mamy także zdania nawiasowe, które zwykle w środku zaczętego zdania kładziemy.