Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rodzaj gramatyczny, rodzaje
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

Fook/1768, s. 6 (5-6)

Les Grammairiens asignent aussi trois autres genres, le Commun, l'Incertain, et l'Epicene.

[...]

Ciż Grammatycy cztery inne rodzaje naznaczają, Commune, Dubium, Epicoenum, i Omne.

Prz/1816, s. 25

Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.

Mroz/1822, s. 39 Definicja

W języku Polskim mamy trzy rodzaje dla Rzeczowników liczby pojedynczej: męzki, żeński, i nijaki, dwa zaś dla Rzeczowników liczby mnogiej, męzki i nijaki.

Desz/1846, s. 161

W tym też przykładzie widziémy: że przymiotniki różne przybiérają zakończenia do wszystkich trzech rodzajów.

Lerc/1877, s. 8 Definicja

W rzeczownikach rozróżniamy trzy rodzaje: rodzaj męski, rodzaj żeński i rodzaj nijaki. Rodzaj rzeczowników poznajemy po znaczeniu i po końcówce

Lerc/1877, s. 45

Nareszcie w czasach przeszłych i w czasie przyszłym niedokonanym rozróżniamy rodzaje, np. kochałem-łam-łom; pisałem był, pisałam była, pisałom było; będę czytał, będę czytała, będę czytało; kupowaliśmy, kupowałyśmy.

Malecz/1882, s. 7

O rodzaju rzeczowników. P. Czy rzeczownik odmienia się przez rodzaje. O.Nie, każdy rzeczownik ma już stały swój rodzaj, wcale się zatém przez rodzaje nie odmienia.

Malecz/1882, s. 18

Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.

Kon/1920, s. 12

Mamy trzy rodzaje osób, zwierząt i rzeczy, a więc mamy i trzy rodzaje rzeczowników: męski: ten człowiek, ten koń, ten stół [...]; żeński: ta pani, ta jaskółka, ta ławka, [...]; nijaki: to dziecię, to źrebię, to zwierciadło [...].

PolTerm/1921, s. 91

Rodzaj męski, żeński i nijaki. Odmiana męskoosobowa i rzeczowa rzeczowników w liczbie mnogiej.

Szob/1923, s. 125 Definicja

Zdolność rzeczowników wpływania na formę łączących się z niemi przymiotników, nazywa się ich rodzajem.

Szob/1923, s. 126 Definicja

Rodzaj [...] rzeczowników nieżywotnych, oznaczających rośliny i przedmioty martwe, przechowuje się w języku tylko dzięki ustalonemu zwyczajowi, dlatego też nazywa się rodzajem gramatycznym, naprz. duży ogród, [...] długa deska [...], wygodne krzesło.

Łoś II/1925, s. 73

Przyrostki -ъkъ, -ьkъ rozpatrujemy razem przede wszystkiem ze względu na to, że imiona, utworzone z ich pomocą, w zakresie każdego rodzaju gramatycznego tworzą jednakowe grupy znaczeniowe, a po wtóre, że wymiana prasłowiańskich sufiksów rzeczownikowych z twardą lub miękką półgłoską zależy wyłącznie od natury spółgłoski, kończącej temat, do którego dodaje się przyrostek.

Łoś II/1925, s. 140 Definicja

Rodzaj.

§ 352. Język polski odziedziczył po prasłowiańskim i dalej po arjoeuropejskim tę właściwość, że każdy rzeczownik ma rodzaj męski, żeński lub nijaki, przyczem rzeczowniki polskie grupują się według rodzajów na podstawie albo swego znaczenia, albo formy.

Powiązane terminy