terminów gramatycznych online
skład składnia
Szyk wyrazów w zdaniu
Cytaty
Syntaxis, Gr. Skład 1. Pobór. Szyk. Księgá.
Syntaxis item pars Grammatices, voces simplices ex regulis vel usu bono iungens & ordinans.
Wszystkie słowa ktore się dla Składu (la Syntaxe) i Rządu jakoby w jedno łączą.
P. Jak inaczej nazywają Mian. Spadek? O. Nazywają go Spadkiem Prostym, bo nazywa wprost rzeczy, i rządzi słow skład dalszy w Mowie. Inne zaś Spadki nazywają się Nieproste, bo nie wprost ale niby z boku przypadają do innych słow od ktorych są rządzone.
Składnia będąc jedną z ważniejszych części Głoskowni, wskazuje nam przyczyny i sposoby łączenia wyrazów pod względem szyku, zgody, i rządu; wyszczególnia, gdzie który z nich i dlaczego umieszczać, gdzie jakiej użyć odmiany, iżby w składzie swoim, utworzyły wysłowienie jasne, ścisłe, i zgodne z tokiem mowy zwyczajnej, ludzi wykształconych.
Nauka o zdaniach nazywa się składnią (syntaxis), albowiem podaje zasady, według których ze słów zdania się składają. W niéj to rozprawy się toczą, jakiego składu są zdania, jak się przeobrażają, i w jaki porządek słowa i zdania zestawiamy.
Pod względem składu bywają zdania: 1. Pojedyncze [...] 2. Złożone.
Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].
Syntaxis — skład (s. 181): propositio simplex — propozycyja, założenie, fraza, układ, mówienie proste, composita — złożone, subiectum — (pod-, przed-, w-, s. 353) jestota (s. 495), praedicatum — jakość, przymiot, obiectum transitivum — czynienie myślne, objestota (s. 205), rząd prosty, istny, udzielny (s. 546), istotny (s. 557), intransitivum — nieprosty, odnośny.