Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wyraz swojski

Hasło w cytatach: wyráz swojski, wyraz swojskie, wyrazy swojskie
Język: polski
Dział: Części mowy (współcześnie)
  • Główne przepisy: Łoś/1918
  • O cudzoziemskich wyrazach postanowienie tejże komis. eduk.: Oż/1883
  • O źrzódłosłowie: DwBg/1813
  • Objaśnienie co do liter właściwie polskich i przyswojonych: Oż/1883
  • Rozdział II. O źrzódłosłowie: Kop/1783
  • Słownik: Mon/1780

Cytaty

Supinum: Słowo u Łacinnikow uczestnicze (verbum participiale) inni go Imieniem uczestniczym (nomen participiale) zowią. Grecy i Polacy takoż go nie znają, lecz miasto niego innych wyrazow swojskich zażywają.

Jeżeli jest wyráz swojski, szukać w swoim języku wspomnionym dopiéro sposobém źrzódła jego. Jeżeli jest wyráz przyswojony, źrzódła jego szukać potrzeba w tym języku, z którégo wypłynął, np. Sénát, z Łacińskiégo Senatus; Łacińskié zaś Senatus pochodzi od senex stary, bo od Sénatu czyli Rady, nié brano tylko starszych. Skąd wnośmy, jako do nauki źrzódłowéj, potrzebná jest wiadomość cudzoziémskich języków.

Jeżeli jest wyráz swojski, szukać w swoim języku źrzódła jego: ieżéli jest wyráz przyswojony, źrzódła jego szukać potrzeba w tym języku, z któ­régo wypłynął [...]

[Zagórowski Franciszek] "Rada więc J. Maćkowskiego, (wprzód była Kopczyńskiego) żebyśmy na wzór wyrazów swojskich szyja, żmija, pisali obce history-ja, mani-ja, i tym podobne, jest przeciwną jiloczasowi łacińskiemu i polskiemu".

I dla tego na końcu abecadła po w, jej miejsce następuje jako najbiedniejszej we wyrazy swojskie.

Tak samo, w nielicznych zresztą, wyrazach swojskich, w wyrazach urobionych na sposób obcy; a wreszcie mających pochodzenie słowiańskie.

Tak samo dla jednych wyraz gemza jest oczywiście obcym, innym zaś giemza wydaje się wyrazem swojskim i t. d.