Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Cytaty 114 poz. • Strona 6 z 6  Król 1922  Głosownia  

Wzdłużenie samogłosek. W dzisiejszym języku żywym nie ma samogłosek długich i krótkich. Pozostały tylko ich ślady np. w chronologicznych zmianach samogłosek niedawno ścieśnionych np. é dziś e.

Wzdłużenie samogłosek. W dzisiejszym języku żywym nie ma samogłosek długich i krótkich. Pozostały tylko ich ślady np. w chronologicznych zmianach samogłosek niedawno ścieśnionych np. é dziś e.

Zmiany głoskowe [...] Niektóre głoski jednak ulegają zmianom żywym n. p. matka, matce, matczyn. W tym wypadku k względem c, cz, jest głoską podstawową, c i cz to oboczności. Zatem: Głoski podstawowe: e (pierwotne) np. w wyrazie "nieść", e (z jat') wieje, g(noga). Oboczności: niosę, wionął wiatr, nodze, nóżka.

Zmiany głoskowe [...] Niektóre głoski jednak ulegają zmianom żywym n. p. matka, matce, matczyn. W tym wypadku k względem c, cz, jest głoską podstawową, c i cz to oboczności. Zatem: Głoski podstawowe: e (pierwotne) np. w wyrazie "nieść", e (z jat') wieje, g (noga). Oboczności: niosę, wionął wiatr, nodze, nóżka.

Zmiany głoskowe [...] Niektóre głoski jednak ulegają zmianom żywym n. p. matka, matce, matczyn. W tym wypadku k względem c, cz, jest głoską podstawową, c i cz to oboczności. Zatem: Głoski podstawowe: e (pierwotne) np. w wyrazie "nieść", e (z jat') wieje, g(noga). Oboczności: niosę, wionął wiatr, nodze, nóżka.

Zmiany głoskowe. Wyraz żona pochodzi od st. ind. gena. Widzimy tu, że spółgłoska g zmieniła się na ż, samogłoska e na o. Są to tak zwane zmiany głosek historyczne. Niektóre głoski jednak ulegają zmianom żywym n. p. matka, matce, matczyn. W tym wypadku k względem c, cz, jest głoską podstawową, c i cz to oboczności.

Przestawka głosek (metateza). Porównywając niektóre wyrazy polskie z odpowiednimi obcemi tego samego pochodzenia (staroind.) przekonamy się, że poszczególne głoski uległy przestawieniu. I tak: polskie brzeg, rosyjskie berreg, niem. Berg.

Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Przykład na stwardnienie (historyczne): W wyrazie łza nastąpiło stwardnienie miękkiego starosł. l' (sleza). Przykłady stwardnień żywych: anieli, aniołowie, dworzec, dworak... Stwardnienia i miękczenia spółgłosek zależne są od następujących po nich samogłosek ścieśnionych (miękkich) i, e, z (wyjątkiem e = ъ).

Na zmiękczenie końcowego ć w bezokoliczniku wpłynęła samogł. i: pisa-ć = pisaci. Tak samo na zmiękczenie końcowej spółgłoski w rozkaźniku i: bierz (— beri), sie (—sedi).

Przestawka głosek (metateza). Porównywając niektóre wyrazy polskie z odpowiednimi obcemi tego samego pochodzenia (staroind.) przekonamy się, że poszczególne głoski uległy przestawieniu. I tak: polskie brzeg, rosyjskie berreg, niem. Berg.

Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Przykład na stwardnienie (historyczne): W wyrazie łza nastąpiło stwardnienie miękkiego starosł. l' (sleza). Przykłady stwardnień żywych: anieli, aniołowie, dworzec, dworak... Stwardnienia i miękczenia spółgłosek zależne są od następujących po nich samogłosek ścieśnionych (miękkich) i, e, z (wyjątkiem e = ъ). [...] Na zmiękczenie końcowego ć w bezokoliczniku wpłynęła samogł. i: pisa-ć = pisaci. Tak samo na zmiękczenie końcowej spółgłoski w rozkaźniku i: bierz (— beri), sie (—sedi).

Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Przykład na stwardnienie (historyczne): W wyrazie łza nastąpiło stwardnienie miękkiego starosł. l' (sleza). Przykłady stwardnień żywych: anieli, aniołowie, dworzec, dworak... Stwardnienia i miękczenia spółgłosek zależne są od następujących po nich samogłosek ścieśnionych (miękkich) i, e, z (wyjątkiem e = ъ).

Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Przykład na stwardnienie (historyczne): W wyrazie łza nastąpiło stwardnienie miękkiego starosł. l' (sleza). Przykłady stwardnień żywych: anieli, aniołowie, dworzec, dworak... Stwardnienia i miękczenia spółgłosek zależne są od następujących po nich samogłosek ścieśnionych (miękkich) i, e, z (wyjątkiem e = ъ).

W wyrazie brózda, bróździć zmiękczone zostały pod wpływem i dwie spółgłoski naraz zd, tak samo miękczyć się mogą grupy sk, zg, st.