Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

syllaba

Hasło w cytatach: silaba, sillaba, syllăba, syllabae
Język: łaciński
Dział: Fonetyka (współcześnie)

Cytaty

Omnia tamen abecedaria et tria horum comuniora, scilicet Hebraicum, Grecum et Latinum, licet in suis vocibus differat, ut aliter scribantur et aliter proferantur - quia quedam nationes proferunt et scribunt sua per dicciones, aliquando per syllabas, ut Greci alpha, beta etc., Ruteni: as buky ve de la, hol etc., Latini autem simplicissimi per voces simplas exprimunt litteras, ut: a, b, c, d, etc.

[Wszystkie abecadła, w tym również trzy bardziej rozpowszechnione, mianowicie hebrajskie, greckie i łacińskie, często się wprawdzie różnią swoimi brzmieniami - inaczej je bowiem piszą i inaczej nazywają, gdyż niektóre narody nazywają i piszą swoje przy pomocy wyrazów, inne przy pomocy sylab, np. Grecy: alfa, beta itd., Rusini: az, buki, we, de, hlahol itd., natomiast Łacinnicy wyrażają litery najprościej, bo przez same głoski, np. a, b, c, d, itd. (Kucała 1985, s. 86)]

Hec differencia/ insufficiens erat, nam inter Nya, quod fuit idolum, et naa,/ sillabam in diccione gnyaʃdo positam, non erat differencia.

[Taka pisownia była niewystarczająca do zróżnicowania, bo między "Nija", co było nazwą bożka, a "nia", sylabą znajdującą się w wyrazie "gniazdo", nie było (w pisowni) różnicy (Kucała 1985, s. 98).]

Licet ergo apud latinos est superflua, nobis tamen Polonis in quantum sit consona est necessaria, quae poni solet consona alia precedente et sequente vocali in eadem sillaba, ut sӱạ id est se, swyȧti id est sanctus et huiusmodi.

[Chociaż więc u łacinnków jest zbędne, to przecież nam Polakom - gdy jest spółgłoską - jest potrzebne; stawia się je po spółgłosce a przed samogłoską w tej samej sylabie, jak sӱa tj. se, swӱȧti tj. sanctus itp., s. 108]

Syllaba. Eyn ssylb. Cćonká.

Syllaba Sylb Zrzek

ZRZEK gram. ‘sylaba’ Cztonka (?), zrzek silaba S 143v; Clonka (! – tak, zam. „ctonka” ?)[Cztonka? - W.D.], zrzek, silaba R F6 (mp) (por. Mu28, s. 192: Syllaba, Eyn sylb, Cćonká; por. też Mym28; k.10v: Syllaba, Sylb, Zrzek). Zob. CZTONKA.

Adicitur syllaba że quibusdam pronominibus, quae syllabae met apud Latinos respondere videtur.

Quid est Diphtongus? Est unius Syllabae geminus sonus. Jednej Sylláby dwojaki dźwięk z siebie dájący.

Litera Ccionká. Syllaba Zbieranká.

Haec est, cuius genitivus et dativus singulares in ei divisas syllabas desinunt. To jest ktorego rodzący i dawájący máłej liczby w rozdzielone syláby kończą się.

To jest ktorego rodzący i dawájący máłej liczby w rozdzielone syláby kończą się.

Haec est, cuius genitivus et dativus singulares in ei divisas syllabas desinunt.

A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą, jáko miłuję będę miłował, jestem miłow[an] będę miłowá[ł].

Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.

I item, quando vocalem sequitur, peculiarem syllabam constituit, ut moi/mei, twoi/ tui disyllaba sunt, y vero cum praecedente vocali in unam syllabam coalescit, uy moy/meus, twoy/tuus, monosyllaba.

Słowá część wymowna. Syllăba Cic. Mart. ἡ συλλαβὴ [hē syllabḕ], quasi comprehensio, s. literarum aliquot. hinc ὁ μονοσύλλαβος [ho monosýllabos], δισύλλαβος [disýllabos], τρισύλλαβος [trisýllabos]. etc. constans una syllaba, duabus, tribus etc.

Syllăba, Gr. Słowá część.

Hae omnes literae molles seu accentu notatae hoc peculiaris habent, quod non admittant post se nullam vocalem nisi mediante i, quod i coalescit in unam syllabam cum sequente vocali et praecedente consonante.

Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo, amabo, amor, amabor.

A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą/ jáko miłuję/ będę mił:[ował/] jestem miłowan/ będę mił:[ował].

DE MUTATIONE SYLLABARUM O Przemiánie Syllab

C profertur in omnibus syllabis ut Germanicum z, vel Latinum c in voce Cicero; accentu signatum sibilo molliori enunciatur.

Ażeby słowa w ustach mowiącego brzmiały dobrze, i rzetelnie. I to jest, ażeby składy większe (syllabae) i mniejsze (literae) zupełnie wyrażane były.

Syllaba. Zgłoska.

Głosówki (Syllabae) Stopnie.

Hattala Martinus Czech. Podzielił narody sławiańskie, co do spółgłosek końcowych we wyrażali na dwie klasy: powiada „quarum una serbicam, croaticam, et slovenicam vel slovacicam, altera autem russicam, ruthenicam, polonicam et sorbicam complectitur. [...] Poloni vocalium varietate in cadem causa etiam Ruthenis praestant, cum non solum syllabis , łe, er, re, , ło, or, il et ły sed etiam ła, łu, ar et ur utantur.