Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Kr/1897
Gramatyka języka polskiego
Porównaj z innymi dziełami
J. Jeżyński, Warszawa 1897, jęz. polski strona w kompendium Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego
Cytaty według działów 577 cytatów
- Przedmowa 4 cytaty I–II
- Wstęp 29 cytatów 1–9
- Gramatyka 22 cytaty 10–12
- Głosownia 123 cytaty 13–42
- Fleksja czyli nauka o odmianach 330 cytatów 43–284
- Pisownia 69 cytatów 285–344
Hasła
-
abecadło
alfabet
- abecadło słowiańskie
-
litera
(znak alfabetu)
znak piśmienny
- litera duża
- jota
- litera ø (litera, znak)
- abecadłowy
- akcentowanie (o wymowie)
- analogia
- błąd
- budowa etymologiczna
- budowa (gramatyczna) języka
-
czas
- czas przeszły (praeteritum, czasy przeszłe)
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czas zaprzeszły
- czas złożony
- cząstka znaczeniowa (wyrazu)
-
części morfologiczne (wyrazu)
- pień
- pierwiastek (rdzeń, źródłosłów) cząstka morfologiczna osnowa (temat fleksyjny, słowotwórczy) rdzeń temat (fleksyjny, słowotwórczy)
- przedrostek
-
przyrostek
(sufiks)
końcówka
(morfem gramatyczny)
- końcówka analogiczna
- końcówka osobowa
- końcówka pierwotna
- przyrostek osobowy (końcówka fleksyjna)
- przyrostek złożony
- zakończenie
-
część mowy
-
część mowy odmienna
wyraz odmienny
-
czasownik
(verbum)
słowo
(czasownik)
- słowo czynne
- słowo dokonane
- słowo nijakie
- słowo zaimkowe
- słowo zwrotne
- słowo częstotliwe postać częstotliwa
- słowo jednozgłoskowe (czasownik)
- słowo nieprzechodne
- słowo pierwotne (czasownik)
-
słowo pochodne
(czasownik)
- słowo odimienne (czasownik)
- słowo posiłkowe
- słowo przechodne
- słowo złożone (czasownik złożony, derywowany)
- imiesłów
-
imię
(nazwa, część mowy)
- imię osobowe (męskie) rzeczownik męski osobowy
- imię swojskie
- liczebnik liczbownik
-
przymiotnik
imię przymiotne
- przymiotnik wzięty rzeczownie (urzeczownikowiony)
-
rzeczownik
- imię własne
- rzeczownik nieosobowy imię nieosobowe
- rzeczownik słowny
- rzeczownik nieżywotny rzeczownik męski nieżywotny
- rzeczownik obcy
- rzeczownik osobowy
- rzeczownik przyswojony
- rzeczownik umysłowy
- rzeczownik zbiorowy
- rzeczownik zdrobniały imię pieszczotliwe imię zdrobniałe
- rzeczownik żeński
- rzeczownik żywotny imię żywotne
- zaimek
-
czasownik
(verbum)
słowo
(czasownik)
- wyraz nieodmienny część mowy nieodmienna
-
część mowy odmienna
wyraz odmienny
- drganie
-
fleksja
(odmiana)
odmiana
(słów, wyrazów)
- forma gramatyczna
-
koniugacja
czasowanie
(koniugacja)
gromada
(koniugacyjna)
odmiana słów osobowych
- klasa (o odmianie czasownika)
- koniugacja pierwsza
- koniugacja pierwotna
- koniugacja druga
- koniugacja trzecia
- koniugacja czwarta
- koniugacja piąta
-
odmiana imion
deklinacja
- deklinacja liczebników
-
deklinacja zaimkowa
deklinacja ściągnięta
odmiana przymiotnikowa
- deklinacja złożona (przymiotników, imiesłowów) odmiana zaimkowa odmiana złożona
- deklinacja rzeczowników
- forma deklinacyjna
- odmiana rzeczownikowa deklinacja rzeczownikowa (przymiotników)
-
przypadek
(fleksja)
- biernik (przypadek)
- celownik (przypadek)
- dopełniacz (przypadek)
- mianownik (przypadek)
- miejscownik (przypadek)
- narzędnik (przypadek)
- wołacz
- stopniowanie (przymiotników, przysłówków)
-
gramatyka
(wiedza o języku)
- etymologia (pochodzenie, nauka o pochodzeniu wyrazów)
- głosownia fonetyka fonologia
-
morfologia
(dział gramatyki)
- nauka o odmianach fleksja (dział nauki)
- słoworód (dział nauki; etymologia)
- pisownia grafika (sposób wyrażania dźwięków mowy)
- składnia (dział gramatyki) syntaxis łac.
- gromada (klasa, typ)
- grupa językowa
- historia języka
- iloczas (długość głoski) długość samogłosek
- liczba
- mowa (język) język
-
narząd mowny, narządy mowne
- gardło
- jama nosowa
-
jama ustna
- język (narząd)
- podniebienie miękkie
- warga
- zęby
-
krtań
- języczek (narząd mowy)
- struny głosowe
-
nazwisko
(nazwa)
- nazwiska osób
- nazwisko cudzoziemskie (obca nazwa własna)
- nazwisko rodowe
- odmianka wariant
- osoba (gramatyczna)
- pisanie
- pismo
- pokrewieństwo (brzmień, form, wyrazów)
- pokrewieństwo
- pokrewieństwo (języków, rodzin językowych)
- postać (o czasowniku, rodzaj czynności)
- postać (forma) forma (postać wyrazu) formacja
-
przemiana fonetyczna
- natężenie, natężanie (brzmienia samogłoski) (przegłos)
- zwątlenie (o wymianie samogłosek)
- przycisk (akcent) akcent (wzmocnienie sylaby)
- reguła
- rodzaj (gramatyczny)
- rozziew
- różnica
- wzięty rzeczownie (w funkcji podmiotu)
- skrócenie wyrazu
- słownictwo
- słowozbiór
- słówko (dem. od słowo 'wyraz')
- spolszczenie
- staropolski
- strona
-
sylaba
(głoski, litery)
zgłoska
-
głoska
(dźwięk mowy)
dźwięk
(głoska, głos artykułowany)
- samogłoska (głoska)
-
spółgłoska
(głoska)
- spółgłoska gardłowa
- grupa spółgłoskowa
- spółgłoska końcowa
- spółgłoska pojedyncza
- spółgłoska cicha (bezdźwięczna)
- spółgłoska głośna (dźwięczne) spółgłoska dźwięczna spółgłoska słaba
- spółgłoska miękka
- spółgłoska mocna spółgłoska bezdźwięczna
- spółgłoska osnowna
- spółgłoska podwójna
- spółgłoska twarda
- spółgłoska wtrącona
- spółgłoska językowa
- spółgłoska nosowa
- spółgłoska przedniojęzykowa
- spółgłoska średniojęzykowa spółgłoska podniebienna
- spółgłoska wargowa
- spółgłoska wargowo-zębowa
- zgłoska otwarta
- zgłoska zamknięta
-
głoska
(dźwięk mowy)
dźwięk
(głoska, głos artykułowany)
- system koniugacyjny
- szczep językowy rodzina językowa
- terminologia gramatyczna
- ton (wrażenie słuchowe)
- transkrypcja fonetyczna
- tryb modus łac. sposób (tryb)
- upodobniać się, upodobnić się
- wrażenie słuchowe
- wymawianie wymówienie
-
wyraz
- enklityka
- pokrewny (wyraz, słowo, czasownik)
- wyraz pojedynczy wyraz niezłożony
- wyraz czterozgłoskowy
- wyraz dwuzgłoskowy
- wyraz jednozgłoskowy
- wyraz obcy wyraz cudzoziemski
- wyraz pochodny pochodnik
- wyraz swojski
- wyraz trzyzgłoskowy
- wyraz złożony (compositum)
- wyrażenie nieosobowe
- wyrażenie
- zasada prawidło prawidło gramatyczne przepis (gramatyczny, ortograficzny)
-
zdanie
-
część zdania
-
określenie
- określenie rzeczownika
- przedmiot (dopełnienie, obiectum)
-
orzeczenie
- łącznik (w orzeczeniu)
-
określenie
- zdanie współrzędne
- zdanie główne
- zdanie poboczne
-
część zdania
- zmiana głoskowa
- zmiana głosowa zmiana fonetyczna
-
znaczek
(diakryt)
znak diakrytyczny
- kreska (diakryt)
- kropka (diakryt)
- ogonek
- znak miękczenia
- znaczenie
- zwyczaj
Wykorzystane źródła:
Autor we wstępie nie powołuje się na konkretne źródła czy autorów, ale w przypisach odnosi się do innych prac, np. Baudouina de Courtenay (1877), Szylarskiego (1770), Kopczyńskiego (1780). W ekscerpcji pominięto ze "Wstępu", fragmenty, w którym autor opisuje rodziny językowe i dzieje języka polskiego.