terminów gramatycznych online
używanie
Język: polski
- Głosownia: Mał/1879
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Koniugacja: ŁośFl/1923
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- O Ortografii: Kon/1759
- O imieniu: Lub/1778
- O literách włoskich i wymowieniu ich: Sty/1675
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O ułożeniu części mowy: Lub/1778
- Składnia: Kurh/1852
- Słowa Trzecioosobowe.: Prz/1792
- Słownik: Mącz/1564 (war. B), Tr/1764, Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
- Wstęp: Szt/1854, Szum/1809
Cytaty
Catacheresis, fem.ter. pen. prod. Latine abusio, Złe używanie złów [= słów].
Figura apud Grammaticos, Nowe używánie jednego słowá álbo też cáłej sentenciej przeciwko własnemu á wziętemu używániu.
Usus sermonis, Używánie mowy.
Ūsus, us. Używánie 1. Zwyczaj. Pożyték. Społéczność. Ćwiczenie. Potrzébá 4. Postępék 3. Rozchód. ū
Przeciwko tej náuce Lombárczykowie [...] i ná inszych miejscách złym używániemá języka Wloskiego wymawiáją.
Dwunasta taka (;) zowią ją Łacinnicy media nota, jej używanie jest prawie jedno co i dwu punktów takich (:) [...].
To słowo [querir] okrom samej temy nie jest w używaniu; jednakże jest z niego kilka składanych używanych, á wszystkie się na jego kadencje Koniugują, dlatego trzeba umieć.
W inszych zwyczay y używánie lepiey náuczą.
Używanie. 1) Gebrauch. [...] 1) usage m. d'une chose; [...] § 1) używanie słow zarzuconych.
Ale: тену, яму, zamiast тяну,ciągnę, ему, jemu, przepuszczonym bydź niemoże; w czym samo tylko używanie dostateczną naukę podać może, a nie przepisy .
Co jako niepodobne do zebrania pod przepisy, należy zostawić powszechnemu wszystkich nauczycielowi, codziennemu używaniu.
Przekładanie чрезъ przez, chociaż niedawnemi czasy wprowadzone było zamiast oтъ; jednak te niewłaściwe, i z Francuskiego języka natrącone używanie.
Słowieńska w ułożeniu słów własność ze zwyczaju i używania wyszła.
Słowa trzecioosobowe. Słowa w trzeciey tylko osobie czasowane przez swe czasy i tryby w używaniu są następujące.
Umiejętność języka głosowego jest trojaka: niska, wyższa i najwyższa. Do niskiej umiejętności należy, aby rozumieć wyrazy i umieć ich do rozmów potocznych używać, a to tylko z używania ale nie z Grammatyki. — Taka umiejętność jest ludziom prostym właściwa.
Uwaga o używaniu czasów trybu oznajmującego w zdaniach głównych.
Grammatyka powinna obejmować: [...] 3. używanie wyrazów czyli składnią.
O tém wszystkiém stanowi jedynie używanie (usus), a w razach wątpliwych słownik.
Wyrazy cudzoziemskie misya, komedya, religia, Marya, Zofia, kończmy także stale i jedynie na ą (tę misyą, komedyą, tę religią, Maryą, Zofią); albowiem nie tylko i gramatyka i historya języka tego żądają, ale nawet i używanie dzisiejsze ku tejże stronie głównie się skłania.
Dowodzi tego drugie świadectwo niemniej wyraźne z r. 1518 Zaborowskiego, który o tym zwyczaju mówi jako o rzeczy dawniéj powszechnie praktykowanéj, ale za jego czasów nie będącéj już w używaniu: „antiqui Poloni longas vocales geminabant, breves simplicibus pingebant figuris."
A zatem dowiedliśmy, że był iloczas w języku polskim aż ku końcowi XV stulecia; i że długie samogłoski wyrażano podwójnymi literami.
O tém wszystkiém stanowi jedynie używanie (usus), a w razach wątpliwych słownik.
Z czasem znów objawia się wpływ imiesłowów na -ł i stąd forma: wszedłwszy r. 1476 Stppp. II nr. 4177, ale jest ona wyjątkiem w starszych zabytkach; przez wiek XVI i XVII pozostają w wyłącznem używaniu formy na -szy, ale w XVIII w. ukazują się formy na -łszy już w połowie tego wieku powszechne: upadłszy, wyrzekłszy i t. d.
[...] w ogóle á é ó zwolna wyszły z użycia i dopiero Kopczyński (1785) przywrócił ogólne ich używanie.