Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

używanie

Hasło w cytatach: używánie
Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Ūsus, us. Używánie 1. Zwyczaj. Pożyték. Społéczność. Ćwiczenie. Potrzébá 4. Postępék 3. Rozchód. ū

Przeciwko tej náuce Lombárczykowie [...] i ná inszych miejscách złym używániemá języka Wloskiego wymawiáją.

Dwunasta taka (;) zowią ją Łacinnicy media nota, jej używanie jest prawie jedno co i dwu punktów takich (:) [...].

To słowo [querir] okrom samej temy nie jest w używaniu; jednakże jest z niego kilka składanych używanych, á wszystkie się na jego kadencje Koniugują, dlatego trzeba umieć.

Ale: тену, яму, zamiast тяну,ciągnę, ему, jemu, przepuszczonym bydź niemoże; w czym samo tylko używanie dostateczną naukę podać może, a nie przepisy .

Co jako niepodobne do zebrania pod przepisy, należy zostawić powszechnemu wszystkich nauczycielowi, codziennemu używaniu.

Przekładanie чрезъ przez, chociaż niedawnemi czasy wprowadzone było zamiast oтъ; jednak te niewłaściwe, i z Francuskiego języka natrącone używanie.

[Предлогъ чрезъ хотя въ недавныхъ временахъ введенъ былъ вмѣсто отъ; однако намъ не свойственное и со Францусскаго языка принужденное употребленїе. Łomonosow, 1757, § 443.]

Słowieńska w ułożeniu słów własność ze zwyczaju i używania wyszła.

[Сожалѣтельно, что изъ обычая и употребленїя вышло славенское въ сочиненїи глаголовъ сво́йство, когда вмѣсто дѣепричастїй дательный падежъ причастїй полагался, которой служилъ въ разныхъ лицахъ: ходящу мнѣ въ пустынѣ, показался звѣрь ужасный. Łomonosow, 1757, § 467. ]

Słowa trzecioosobowe. Słowa w trzeciey tylko osobie czasowane przez swe czasy i tryby w używaniu są następujące.

Umiejętność języka głosowego jest trojaka: niska, wyższa i najwyższa. Do niskiej umiejętności należy, aby rozumieć wyrazy i umieć ich do rozmów potocznych używać, a to tylko z używania ale nie z Grammatyki. — Taka umiejętność jest ludziom prostym właściwa.

Uwaga o używaniu czasów trybu oznajmującego w zdaniach głównych.

Grammatyka powinna obejmować: [...] 3. używanie wyrazów czyli składnią.

O tém wszystkiém stanowi jedynie używanie (usus), a w razach wątpliwych słownik.

Wyrazy cudzoziemskie misya, komedya, religia, Marya, Zofia, kończmy także stale i jedynie na ą (tę misyą, komedyą, tę religią, Maryą, Zofią); albowiem nie tylko i gramatyka i historya języka tego żądają, ale nawet i używanie dzisiejsze ku tejże stronie głównie się skłania.

Dowodzi tego drugie świadectwo niemniej wyraźne z r. 1518 Zaborowskiego, który o tym zwyczaju mówi jako o rzeczy dawniéj powszechnie praktykowanéj, ale za jego czasów nie będącéj już w używaniu: „antiqui Poloni longas vocales geminabant, breves simplicibus pingebant figuris."

A zatem dowiedliśmy, że był iloczas w języku polskim aż ku końcowi XV stulecia; i że długie samogłoski wyrażano podwójnymi literami.

O tém wszystkiém stanowi jedynie używanie (usus), a w razach wątpliwych słownik.

[...] w ogóle á é ó zwolna wyszły z użycia i dopiero Kopczyński (1785) przywrócił ogólne ich używanie.