Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zaimek
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: zaimki
Język: polski
Geneza: łac. pronomen
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, s. 654 Definicja współczesna

Zaimek. Klasa wyrażeń uznawanych wprawdzie za odrębną część mowy, ale z zastrzeżeniem, ze jest to część mowy wyróżniana na podstawie innych kryteriów niż rzeczownik, przymiotnik, czasownik czy przysłówek

Cytaty

SzyGram/1767 , s. 7

Podział Grammatyki i Mowy. [...] P. Wiele jest rodzajow słow ktorych zażywamy w mowieniu? O. Ośm, ktore nazywamy częściami mowy. P. Ktore są te ośm części mowy? O. Imie czyli Nomen, Zaimek Pronomen, Słowo Verbum, Uczestnictwo Participium, Przekładanie Praepositio, Przysłowie Adverbium, Złączanie Conjunctio, i Wrzucenie Interjectio. Z ktorych pierwsze cztery albo się deklinują, albo koniugują.

SzyGram/1767 , s. 10 (10-11)

P. Jak poznać ktore słowo jakiego jest rodzaju? O. Kiedy mu się dodać może Zaimek: ten; jest rodzaju męskiego, nap: ten ojciec [...] kiedy to, jest rodzaju oddzielnego, nap: to dziecie.

SzyGram/1767 , s. 92

P. Coż jest Imie Istotne albo Substantivum? O. Ktore się przez jeden tylko rodzaj mowi, co poznać ztąd, że mu się tylko dodać może albo ten; albo ta; albo to; a nie wszystkie te trzy Zaimki razem, nap: tylko się mowi ten Anioł, à nie ta, ani to Anioł.

SzyGram/1767 , s. 196 Definicja

ROZDZIAŁ VI. O ZAIMKU [...] P. Co jest Zaimek czyli Pronomen? O. Jest słowo kładące się za imie, i wyrażające jaką osobę albo rzecz do niej należącą, nap: co by się miało mowić: Piotr to uczynił, można powiedzieć: On to uczynił. On tedy jest zaimek, bo się tu kładzie za imie Piotra, i wyraża trzecią osobę.

SzyGram/1767 , s. 196

Istota, liczba i osoby Zaimkow.

SzyGram/1767 , s. 236 (235-236)

P. Jak się wyrażają osoby w Werbach? O. Przez osoby Pronominow, to jest w małej liczbie Ja przez wszystkie rodzaje. [...] On w rodzaju męskim. Ona w rodzaju niewieścim. Ono w rodzaju oddzielnym. [...] P. Czy zawsze te zaimki wyraźnie kładą się z Werbami w mowie ojczystej? O.

Żoch/1838, s. 53-55 Definicja

Części mowy odmieniające się przez przypadki są: najprzód rzeczownik przedstawiający rzecz np: człowiek, głowa, drzewo; powtóre przymiotnik, malujący przymiot, materyją, lub zależność np. dobry, drewniany, ojcowski; po trzecie imiesłów, malujący czynność lub stan, w kształcie przymiotnika wystawiony np: pałający, zbadany, stojący: po czwarte zaimek, zastępujący imię rzeczowne, lub je określający np: ja, ty, on, méj, ten; po piąte imię liczebne, określające zbiór rzeczy np: jeden, dwa, pięć, dwadzieścia.

Żoch/1838, s. 291 Definicja

Zaimki w języku polskim, albo bezpośrednio zastępują imiona rzeczowne albo mocniéj określają i wskazują rzeczowniki, albo obydwie pełnią powinności; stąd téż, podług téj jich natury, podział ogólny trojaki wprowadzamy: zaimki zastępujące imiona rzeczowne np: ja; zaimki określające, np: ten; i zaimki, mogące razem zastępować i określać rzeczowniki, np: mój.

Żoch/1838, s. 326 Definicja

Od głównego przeznaczenia swojego otrzymał zaimek nazwisko, że się kładzie za imię, zatém własciwie, zaimki, rzeczowniki zastępujące noszą stosowna nazwę, pozostałe tylko przez znamienitość (per excellentiam) tak zowiemy.

PolTerm/1921, s. 90

Zaimek. Zaimki rzeczowne, przymiotne i przysłowne. Zaimki odpowiednikowe. Zaimki osobowe, zwrotne, dzierżawcze, wskazujące, względne, pytające i nieokreślone.

Powiązane terminy