terminów gramatycznych online
daszek
Język: polski
- Cz. I. O wymawianiu: Gddk/1816
- Głosownia: Mał/1879
- O akcentach: Nał/1774
- O cudzoziemskich wyrazach postanowienie tejże komis. eduk.: Oż/1883
- O ortografii francuskiej: Mal/1700
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (J. Mroziński): Rozp/1830
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (W. Szwejkowski): Rozp/1830
- Ogólne wykłady poprzedzające: Nał/1774
- Pisownia: Morz/1857
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
Akcent w formie daszka
Cytaty
U. [...] Kiedy nád nim piszą dászek, to go w mowie przedłużáją.
Kiedy nad nim piszą daszek, to go w mowie przedłużają.
Ponieważ teraźniejsi Grammatycy ze dwojga Aa, jednę tylko syllabę czynić każą przedłużoną, dlatego też i nie pisują tylko jedno â, ále z daszkiem ná znak wyrzuconego drugiego, nap: âge wiek [...].
P. Wielorakie jest to e Otwarte? O. Trojakie: 1. e dobrze Otwarte (l’e grave albo fort ouvert) [...]: succès powodzenie [...]. 2. e troche Otwarte (l’e un peu ouvert) [...] trompette trąba, lub trębacz. 3. Jest e bardzo Otwarte, dla tego daszkiem (circonflexe) jest znaczone, [...] bête zwierz.
P. Czy są jakie znaki, po ktorych można poznać w pisaniu Długie Głoski? O. Są: Nad niektoremi kładą Lewy znaczek (l'accent grave), nad niektoremi daszek (l'accent circonflexe) jako to w tych słowach: après i bâtir.
P. Wiele jest w szczególności Akcentow? O. Trzy: Akcent prawy (l’accent aigu); Akcent lewy (l’accent grave); i Daszek (l’accent circonflexe).
Daszek [...] znaczy literę opuszczoną, napr. l'âge wiek [...] zamiast l'aage.
Tym czasem lubo u Czechów są nietylko kréski i daszki nad e, u.
U Górnickiego znamieniem nad literą jest daszek (^) ,"bo jest znaczniejszy od kropki lub kréski, przytém kropki potrzebne są do dzielenia samogłosek (moi, twoi)".
Można by jeszcze przydać nowy znak łącznik, ( ͡ ) łuk nad dwiema literami, które się zlewają w ton jeden nieprawidłowo. [...] Daszek takowy ostrzega czytającego o takiéj przemianie, a to jest licentia poetica, któréj dogadzać trzeba.
[...] Grecy mają dwa przygłosy, s których jeden, zwany ostry (acutus), pádać może tak na zgłoskę krótką, jak i długą [...]; drugi zwany circumflexus, który gramatyka, tak zwaná bernardynka, czwárty ráz przedrukowaná w Warszawie w drukarni rządowéj r. 1815 pod nápisem: Gramatyka dlá chcących uczyć się języka łacińskiego, nazywá na str. 135 daszkiem, łączy się ze zgłoską długą [...].
[…] Ostry przygłos może tylko pádać w wyrazie na zgłoskę ostatnią, przedostatnią i trzecią od końca, przeciągły zas, czyli daszek, tylko na ostatnią i przedostatnią […].
Rodzime e będziemy kładli bez żadnego znamienia, a ê tam gdzie szczególna tego będzie potrzeba, z daszkiem po nad literą.
[Zagórowski Franciszek] "Sposób pisania Alojzego Kozłowskiego do żadnego celu nie doprowadza ï z dwiema kropkami, chociażbyśmy dłużej wymawiali jak i z jedną kropką; w zgłoskowaniu jednak i w jiloczasie ten dźwięk dłuższy utrzymać się nie zdoła". Tu trafnie pan Zagórowski powiedział, tak wymawiamy rzeczywiście. Ale zbijając dwukropek wynaleziony przez pana Kozłowskiego, i przeciw sobie tu mimowolnie ugodził. Bo czy z dwukropkiem, czy z daszkiem, i w polskiej pisowni nie ma, i mieć nie może miejsca.