terminów gramatycznych online
praedicatum
Cytaty
Praedicatum, Sipunt. κατηγόρημα [katēgórēma] Categoremata. Cic. interpretatur, quae de aliquo vel aliquibus dicuntur, i. praedicantur. Appofita Sipont. Attributa alij Universalia alij. Praedicabilia vulgò Dialectici. Et peculiariter Praedicatum est pars posterior Enuntiationis quae subiecto attribuitur, ut. Homo est animal. Homo sentit.
Kiédy sie zbiéga dwoje álbo więcéj imión istotnych po słowie istotnym trzeciéj osoby, álbo téż Infinitiw miásto imięnia: w tęn czás Fráncuzi przed Subiectum kłádą záimek ce [...] á przed Praedicatum kłádą que; Infinitiw záś obrácáją w Gérondif drugi. náp. Nie jest to szczęśliwość mieć siłá, ále umieć záżyć dárów Bożych. Ce n'est pas un bonheur, que de posséder beaucoup de biens, mais c'est le bonheur que de sçavoir se servir des dons de Dieu.
Kiedy záś i Subiectum i Praedicatum jest z sámych imión, to óni kłádą ná miejscu Predikátá nászé Subiektum: náp. Ciérpliwość jest wielka cnotá. C'est une grande vertu que la patience.
Z ilu części każda się choćby najmniejsza myśl składa? i jak się te części nazywają?
B. Części myśli nazywają się:
1.Głównik (Subjectum), wyraz najgłówniejszy w myśli będący; znajdujemy go na pytanie: Kto? np. Bóg.
2.Opowiednik (Praedicatum), jest to wyraz opowiadający czynność Głównika; znajdujemy go na pytanie: Co czyni? np. stworzył [...].
Opowiednik, praedicatum.
Pewne Przymiotniki dwojako dziś w rodz. męz. używane: w formie rzeczownikowéj bez wygłosu -y, kiedy za domioty (attributa) w orzeczniku (praediacatum) wzięte; z zakończeniem zać -y, gdy są istnémi Przymiotnikami; np. Bądź łaskaw | łaskawy pan.
Trzy części zdania przedmiot, jego własność i łącznik zowią się po łacinie subjectum, attributum i copula; a zaś opowiednik nazywa się praedicatum. Nie należy przeto wyrazów attributum i praedicatum brać za jedno, licząc takie trzy części zdania subjectum, praedicatum i copula; bo praedicatum (opowiednik, objawnik, albo jako inni zowią orzeczenie, po rossyjsku сказуемое) jest częścią złożoną, zawierającą w sobie własność upatrywaną w przedmiocie (attributum, качество) i łącznik (copula, связка).
Kiedy więc w zdaniu nie znajduje się wyrażonym sprawomian być, owo konieczne wiązadło, staje się on wtenczas domniemanym, i uważać go trzeba, jakoby ukrywał się we wszystkich innych sprawomianach, które go wyłączyły , jak było przy powyższych przykładach w wyrazach: skończył, bije. Taki domniemany zlewek grammatyczny, mieszczący w sobie razem attributum i copulam, nazywa się praedicatum orzeczeniem, opowiednikiem).
[…] Orzecznikiem nazywamy: praedicatum, orzeczeniem die Aussage.
Rzecz czyli osobę, o której się mówi, nazywamy w zdaniu Podmiotem (subjectum); to drugie zaś, co się o niej powiada (orzeka), zowiemy Orzeczeniem (praedicatum).
Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...].
Rozpatrzywszy się w budowie i ustroju temátów słowa polskiego w poprzedzających paragrafach, przystępujemy teráz do jego spájaniá. Każdá forma jednolitá, urobioná od tematu słównego, albo wyráżá w temácie orzeczenie (praedicatum), w końcówce podmiot (subjectum), albo jest przymiotnikiem lub rzeczownikiem słównym, którego końcówki niczym jinnym nie są, jak tylko pogłosami. Ponieważ podmiotem zdaniá może być osoba, którá mówi, lub osoba, do któréj się mówi, albo o któréj jest mowa, przeto te końcówki, jak i formy niemi urobione nazywać będziemy osobowemi, które się oznaczają tak w semickiéj jak i w jafeckiéj rodzinie językowéj, a następnie i w mowie słowiańskiéj szczątkami zajimków osobistych, jakkolwiek niekiedy skażonemi [...].
Rzecz czyli osobę, o któréj się mówi, nazywamy w zdaniu Podmiotem (subjectum); to drugie zaś, co się o niéj powiada (orzeka), zowiemy Orzeczeniem (praedicatum).
W zdaniach nad łacińkie, takoż niepotrzeba więcej określeń jako to: substantivum (domyślaj się nomen) jimie osoby lub rzecz., adjectivum przymiotnik; praedicatum omównik; adpositio (po gr. epitet) dopełniacz czyli załącznik.
Praedicatum, p. zdanie I.
I. Części zdania: A. ★Podmiot (subiectum) [...]. B. ★Orzeczenie (praedicatum) ★czasownikowe, np. (drzewo) rośnie lub ★imienne = ★łącznik (copula) + ★orzecznik, np. (drzewo) jest wysokie.