terminów gramatycznych online
przygłos akcent
Język: polski
Cytaty
Wszak i w muzyce, oprócz tonów, są półtony; więc i w mowie mogą być, oprócz głosów, przygłosy czyli półtony mówne, i mogą odpowiadać półtonom muzycznym.
Jak w muzyce nie same tony lub półtony pojedyncze, tak w mowie nie same głosy i przygłosy oddzielnie uważane, ale ich szczęśliwe jednych z drugiemi połączenie, szczęśliwy dobór, stanowią przyjemne dźwięki, a ich zgodność harmonią.
[…] Taż kréska nad a i nad wszelką samogłoską jinną w czeskim języku jest znamieniem jéj długości, w serbskim zaś znamieniem przygłosu. czyli akcentu […].
To twierdzenie, że w polskim i starosłowiańskim nie może być mowy obecnie o samogłoskach długich i krótkich, popierám jeszcze tym spostrzeżeniem, że języki, które dwójki kontrahowane przemieniają częstokroć w krótkie samogłoski, albo które pomimo jistnieniá samogłosek długich i krótkich dały przewágę w wymáwianiu nad jiloczasem przygłosowi, tj. akcentowi [...].
O przygłosie (accentus) w ogóle, a w szczególności o przygłosie greckim, litewskim i serbskim. Przygłosem nazywámy przycisk albo mocniejsze natężenie głosu, z jakim wymáwiamy zgłoskę wyrazu […].
[…] Bo w mowie ludzkiéj dwa przygłosy obok siebie w jednym wyrazie jistnieć nie mogą; skoro już ráz przygłos zajął swe miejsce w przedostatniéj zgłosce wyrazu, nie może już ciérpiéć po sobie przygłosu w ostatniéj zgłosce tegoż wyrazu.
Wielu innych pisarzów zgodne są zdania z powyższemi; tylko mylne co do nazwy jloczasu, zwią niektórzy przyciskiem, to już przygłosem, nagłosem, to już po łacinie accentum, to już po francuzku accent i accentuation. Udar i uderenije po rossyjsku, to już przeciąg; to betonung po niemiecku i t. d.
Accent Przygłos (porówn. Iloczas). [Dopisek Ad. A. K.ryńskiego do Przygłos]: Na oznaczenie akcentu zamiast wyrazu przygłos uważałbym za właściwszy i zrozumialszy nacisk lub przycisk; znane bowiem są w mowie naszéj wyrażenia odpowiednie: mówić co z naciskiem lub z przyciskiem, położyć na co nacisk. Utworzony od każdego z tych rzeczowników przymiotnik: naciskany lub przyciskany (np. zgłoska naciskana) jest zrozumialszy [...] Każdy prócz tego niewygodny jest w zestawieniu z wyrazem zgłoska (zgłoska przygłosowa, lub zgłoska przygłośna). Nadto przygłos (akcent) nie harmonizowałby znaczeniowo z innymi podobnéj postaci, jak: nagłos (anlaut), pogłos (auslaut), ani téż z przegłosem (ablaut) i in.
Accent Przygłos (porówn. Iloczas).
Przygłos Accent.
A właśnie metoda fonetyczna prowadzi do nadmiernego rozmnożenia znaków i znaczków, które najczęściéj, po bliższym rozpatrzeniu, okazują się zbytecznymi, gdyż wymawianie w danych razach zawisło od brzmień sąsiednich, przygłosu i t. p., jak jest w mowie ogólnopolskiéj.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Terminologia. Litera vocalis brevis — głoska samogłoska, wokala krótka, longa — długa, [...], accentus — znamię, ton (t.. 3), przygłos (t. 3, przyp., s. 33), przygłoska (Układ, s. 138), akcent (Układ, s. 238).