terminów gramatycznych online
przycisk akcent
Zob. akcent
Cytaty
I. Brzmi jak d i ż z przyciskiém np. Jack Ján dżak.
S. W kończących się na jon, al, jent, use, jer, brzmi jak z z przyciskiém np. incision rznięcie insiżen [...].
Nauka pokazująca, ile czasu łożyć trzeba na wymówienie zgłosek jakiego wyrazu, zowie się Iloczasem. Nauka ta należy do wymawiania, bo składa znaczną część harmonii, gdy jéj prawidła będą zachowane. Kładziemy tu ważniejsze, zachowując sobie na końcu grammatyki obszérniejszy wykład o iloczasie polskim, gdzie téż wskażemy różnicę między tymże iloczasem, a przyciskiem czyli akcentem, który lubo w językach starożytnych jak np.: greckim i łacińskim nie ma wpływu na iloczas, w polskim jednakże równie jak w innych żyjących językach stanowi długość samogłoski na którą pada.
Po tém wyobrażeniu, przystępujemy do podania ogólnych dla wiérszy miarowych prawideł, zasadzających się jedynie na akcencie czyli przycisku w mówieniu, który zgłoskę podnosi, przedłuża i wybitniejszą czyni. Stąd powstają zgłoski długie i krótkie. Że zaś są takie, które z akcentem i bez akcentu wymówione być mogą, wynika rodzaj trzeci obojętnych, tj. takich, które już długie, już krótkie być mogą; a to według tego, czy są z przyciskiem, lub bez niego położone.
Piérwszy bowiem wymawia się zawsze z przyciskiem, czyli ma akcent nad sobą; drugi, jak wszystkie początkowe syllaby wyrazów, wymawia się z lekka bez mocniejszego wybijania czyli akcentu [...].
Koło Krakowa słychać przycisk (akcent) na trzeciéj z końca zgłosce.
Niemiłe brzmienie w mowie polskiéj tworzy się, gdy staną obok siebie wyrazy [...] Jednozgłoskowe z przyciskiem wymawiane, a mianowicie w znaczniejszéj liczbie.
Przycisk (ударенiе) czyli podwyższenie albo raczej natężenie głosu, w polskim języku przypada na przedostatniéj zgłosce.
Przycisk (ударенiе) czyli podwyższenie albo raczej natężenie głosu, w polskim języku przypada na przedostatniéj zgłosce.
O przyglosie (accentus) w ogóle, a w szczególności o przygłosie greckim, litewskim i serbskim. Przygłosem nazywámy przycisk albo mocniejsze natężenie głosu, z jakim wymáwiamy zgłoskę wyrazu […].
Takie powinno być abecadło, jakie odrysowuje się w mowie całej żywej narodu, tj. ile w ustnej mowie jest różnych brzmień, dźwięków, syczeń, przycisków i dechów, tyleż powinno być liter w naszem abecadle [...].
Wielu innych pisarzów zgodne są zdania z powyższemi; tylko mylne co do nazwy jloczasu, zwią niektórzy przyciskiem, to już przygłosem, nagłosem, to już po łacinie accentum, to już po francuzku accent i accentuation. Udar i uderenije po rossyjsku, to już przeciąg; to betonung po niemiecku i t. d.
[Zagórowski Franciszek] "Bo wyrazy szyja, żmija, będąc dwuzgłoskowemi, mają zawsze przycisk na pierwszej zgłosce; (jak wymaga jiloszas polski) w wyrazach zaś dłuższych, tak w łacińskim jak i polskim języku, przycisk jest zmienny".
Accent Przygłos (porówn. Iloczas). [Dopisek Ad. A. K.ryńskiego do Przygłos]: Na oznaczenie akcentu zamiast wyrazu przygłos uważałbym za właściwszy i zrozumialszy nacisk lub przycisk; znane bowiem są w mowie naszéj wyrażenia odpowiednie: mówić co z naciskiem lub z przyciskiem, położyć na co nacisk. Utworzony od każdego z tych rzeczowników przymiotnik: naciskany lub przyciskany (np. zgłoska naciskana) jest zrozumialszy [...] Każdy prócz tego niewygodny jest w zestawieniu z wyrazem zgłoska (zgłoska przygłosowa, lub zgłoska przygłośna). Nadto przygłos (akcent) nie harmonizowałby znaczeniowo z innymi podobnéj postaci, jak: nagłos (anlaut), pogłos (auslaut), ani téż z przegłosem (ablaut) i in.
§ 36. Akcent albo przycisk. Język polski posiada akcent albo przycisk w wyrazach polegający na w z m o c n i e n i u głosu przy wymawianiu jednej zgłoski w wyrazie, czyli na głośniejszym jej wymówieniu w różnicy od zgłosek pozostałych.
W każdym wyrazie, mającym dwie lub więcej sylab, wymawia się jednę mocniej niż inne. Takie mocniejsze wymówienie sylaby nazywa się przyciskiem czyli akcentem.
Akcent: przycisk i ton.
Akcenty. [...] Wzmocnienie głosu na pewnej zgłosce nazywamy przyciskiem. W niektórych wyrazach swojskich przycisk posuwa się o jedną zgłoskę wstecz: okolica, wogóle, szczegóły, obce zaś zachowały przycisk rodzimy: opera, muzyka, gramatyka i t. p.
Akcent czyli przycisk (w portugalskim języku rzecz bardzo ważna) oznacza się w całej gramatyce literami czarnemi, w tekście brazylijskimi.
★Akcent, wyróżnienie pewnych zespołów wymawianiowych przez silniejszy wydech (akcent wydechowy = ekspiratoryczny) czyli ★przycisk lub zmienny ★ton (akcent toniczny = muzykalny czyli przyśpiew).
Przycisk, p. akcent.