Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

forma wzór odmiany, koniugacja

Hasło w cytatach: formy
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

FORMA czwartéj Kóniugácjéj.

O Náchylániu słów irregulárnych. [...] Pod piérwszą formą nie mász, tylko sámo aller.

O nachylaniu Regularnym.

Następuje FORMA pierwszej Koniugacji ná słowa czyniące.

Następuje FORMA nachylona Słów Cierpiących.

Słowa cierpiące nie mają własnej formy u Francuzow jednak to nagradzają dwojako. Naprzod przydając do czasów słowo étre, Uczestnictwo cierpiącego słowa ktorego znaczenia zażyć potrzeba odmieniając liczby i rodzaje według potrzeby, tak jako i w Polskim na przykład.

Ja jestem umiłowany, je fuis aimé.

Pod pierwszą Formą nie masz, tylko samo aller iść álbo pojść, ktore się nie może regularnie nachylać; ma jednak niektore czasy regularne.

Nazywamy [...] formą, szereg odmian zachodzących w Czasowaniu do wielkiej liczby Słów przypadający.

Wszystkie Słowa nasze dają się na 5 form rozebrać.

Koniugacyja czyli forma, jest to pewien wzór, według którego czasuje się znaczna liczba słów przyjmujących w pewnych trybach, czasach, osobach, liczbach, rodzajach i t. d. jednakowe zakończenie, np. błagać, dźwigać; błagam, dźwigam; błagasz, dźwigasz; błaga, dźwiga i t. d.

Podział słów na koniugacyje, czyli formy.

Orzecznik wyrażać powinien swą formą, a mianowicie swém zakończeniem: 1) Osobę, n.p. Ja czytam; ty czytasz; on czyta. 2) Liczbę, n.p. Czytam; czytamy. 3) Czas n.p. Czytam; czytałem; będę czytał. 4) Tryb, n.p. Czyta; niech czyta; oby czytał; czytałby.

Stosownie do tych różnych zakończeń w 3-éj osobie liczby pojedyńczéj czasu teraźniejszégo w niedokonanych, a przyszłego w dokonanych słowach widocznych, dzielimy słowa na trzy działy czyli formy.

Stosownie do tych różnych zakończeń w 3-éj osobie liczby pojedyńczéj czasu teraźniejszégo w niedokonanych, a przyszłego w dokonanych słowach widocznych, dzielimy słowa na trzy działy czyli formy.

Słowa, które się podług tych form odmieniają, nazywamy słowami foremnemi; te które od tych form odstępują w czasowaniu, nieforemnemi się zowią.