terminów gramatycznych online
słowo jednosylabne
Język: polski
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Dowody. (Kopczyński. „Gram. Jęz. Pol. r. 1817 str. 31) War.: Oż/1883
- O formach gramatycznych. Uwagi nad zakończeniem trybu bezokolicznego (J. Mroziński): Rozp/1830
- O imieniu: Lub/1778
- O słowie: Lub/1778
- Ogólne wykłady poprzedzające: Nał/1774
Cytaty
Kiedy się t we Francuskim [...] wymawia? [...] W następujących [słowach] jednosylabnych, czyli jednospojnych; jako to: brut; surowy, nieobrobiony, chut! cicho!
Jednosylabne (Monosylaba) w Rodzącym małej liczby przy[j]mują Ю; край kraj, краю kraju i края. [...] Imiona z ucześnictwami i przydatnemi spowinowacone, kończące się na ЕЙ. i ОЙ. skłaniają się, jak przydatne.
Wszystkie te jednosylabne słów pochodzenia mają. 1.) Moc-Czynoucześnictwa: глядь на меня, молвилъ, zyrk na mnie, szemrał. to jest: взглянулъ на меня вдругъ, молвилъ, wręcz na mię pojrżawszy, szemrał.
Samo przez się rozumie, iż mówiąc o jedno -[syllabnych] albo wielo- syllabnych słowach, rozumiemy przez to zawsze słowa niezłożone, np. bić, pić, gdyż złożone są prawie zawsze wielosyllabne, np. zabić, wypić.
Wszystkie [słowa] jednosyllabne na ić, mają częst. na ijać, np. bić, bijać.
Wszelako, gdy w słowach jednosyllabnych ostatnią samogłoskę wypuściwszy, nie można by ich wymówić, więc zamienia się e, na yj, ie na iy, y na yj, np. np. drze, drzyj; tnie, tnij; ciągnie, ciągnij.
Jak Polacy ton samogłosek na końcu zniżają, tak miękczą najpospoliciéj w tém miejscu spółgłoski przez formacye grammatyczne; a gdzie lego czynić nie mogą, tam twardą od twardéj przedzielają przez e podręczne. Tym sposobem przez zakończenia grammatyczne pozbywają się wyrazów jednosyllabnych: most, moście, mostu; czas, czasie; matką, matek.
[Onufry Kopczyński]"W wyrazach złożonych, a mających ostatnią zgłoskę jedno-sylabną, przedłuża się trzecia od końca, a skracają się dwie ostatnie; np. Włādysław, Bōlesław, Nōwogrod i t. d.".