terminów gramatycznych online
tempus praeteritum imperfectum
Język: łaciński
- Chapitre II. Des verbes / Rozdział II. De verbo: Fook/1768
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- De Etymologia: Mora/1592
- De Participio: DonCul/1560
- De Verbo: Men/1649, DonCul/1560
- De verbo: Stat/1568
- Etymologia: Woy/1690
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- O słowie: Lub/1778
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Bart/1544 , Mon/1780
- Verbum: Don/1649, Don/1795, Don/1595
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
PRZESZŁY – 2) gram. przeszły czas preteritum tempus R B3 (mp); przeszły dawny czas preteritum plus quam perfectum, ut amaveram, amaveras RN IIv; przeszły dawny czas preteritum plusquam perfectum, ut amaveram, amaveras R B3 (md); preteritum imperfectum przeszłe niezupełne, ut amabam, amabas, amabat RN IIv i R B3 (md); preteritum perfectum in grammatica przeszłe zupełne, ut amavi, amavisti, amaverunt R B3 (md); preteritum perfectum przeszłe zupełne, ut amavi, amavisti, amaverunt RN IIv. Zob. PRZEJĆ, PRZYSZŁY.
[Tempus] praeteritum imperfectum, Gdy rzecz nie zupełnie przeszła jest.
Amans cuius temporis? Praesentis et praeteriti imperfecti. Quae participia sunt praesentis et praeteriti imperfecti temporis? Omnia quae desinunt in ns, ut amans legens.
In praeteritis imperfectis, perfectis et quae ab his descendunt in omnibus modis et temporibus observatur coniugatio per tria genera.
Quid est [Tempus] Praeteritum imperfectum? Quod actionem quidem coeptam et inchoatam, sed incompletam significat, ita tamen, ut agere iam desierimus [ktory znáczy czás mijájący,] Ut, Amabam, [miłowáłem więc,] Scribebam, [pisawáłem,] Veniebam, [przychádzałem.]
Wiele są czásow w staczániu słow? Pięć. Ktore? Niniejszy jáko cztę. Przeszły niezupełny jáko czytałem. Przeszły doskonáły jáko czciłem. Przeszły więcej niż doskonáły jáko czedłem dawno. Przyszły jáko będę czedł.
Quot sunt temporam declinatione verborum? Quinque. Quae? Praesens ut lego. Praeteritum imperfectum ut legebam. Praeteritum perfectum ut legi. Praeteritum plusquam perfectum ut legeram. Futurum ut legam.
Praeteritum imperfectum et perfectum, idem enim sunt in non paucis neutris.
Quot sunt tempora in coniugatione verborum? Quinque. Quae? Praesens ut lego: Praeteritum imperfectum ut legebam: Praeteritum perfectum ut legi: Praeteritum plusquam perfectum ut legeram. Futurum ut legam.
Wiele są czásow w staczániu słow? Pięć. Które? Niniejszy jáko czytam: Przeszły niezupełny jáko czytałem: Przeszły doskonały jáko czytałem: Przeszły więcej niż doskonały jáko czytałem dawno. Przyszły jáko będę czytał.
Tempora verborum sunt quinque: Praesens, Praeteritum imperfectum, Praeteritum perfectum, Praeteritum plusquamperfectum, Futurum.
Cependant on divise le Prétérit en trois especes différentes. Car une chose peut être considerée comme absolument passée; et c'est proprement le Prétérit passe, amavi, j'amai: Ou comme présente eü égard à une chose passée, et c'est l'Imparfait, amabam, j'amois: Ou enfin comme passée eü égard à une chose deja passée, et c'est le plus que parfait, amaveram, j'avois aimé.
[...]
Jednakże Tempus praeteritum trojako dzielą: albowiem rzecz może być uważana, albo jako zupełnie przeszła, i w ten czas jest właściwie praeteritum v. g. amavi, ukochałem, albo jako przytomna mając wzgląd na przeszłą i w ten czas jest Praeteritum imperfectum, Amabam, kochałem. Albo na koniec jako przeszła, mając wzgląd na rzecz już przeszłą, i to jest, Praeteritum plusquam perfectum v. g. Amaveram, ukochałem był.
Czasow mają Rossyjskie słowa dziesięć: ośm od prostych, a dwa od złożonych. Od prostych. 1.) Terazniejszy (Praesens): трясу trzęsę [...] 2.) Przeszły niedoskonały (Praeteritum imperfectum): трясъ trząsł [...] 3.) Przeszły jednokrotny (Praeteritum unicum): тряхнулъ trząsnął [...] 4.) Dawno przeszły pierwszy (Plusquam perfectum primum): тряхивалъ trząsywał [...] 5.) Dawno przeszły wtóry (Plusquam perfectum secundum): бывало трясъ bywało trząsł [...] 6.) Dawno przeszły trzeci (Plusquam perfectum tertium): бывало трясывалъ [...] trząsywał [...] 7.) Przyszły niedoskonały (Futurum imperfectum): буду трасти będę trząsł, стану бросать [...] zacznę ciskać [...] 8.) Przyszły jednokrotny (Futurum unicum): тряхну trząsnę [...] Od złożonych. 9.) Przeszły doskonały (Praeteritum perfectum) na przykł: написалъ napisał, od пишу piszę; 10.) Przyszły doskonały (10. Futurum perfectum): напишу napiszę.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
Tempora sunt quinque, czasow jest [p]ięć, Praesens, Teraźniejszy, Praeteritum im[p]erfectum, Przeszły niedoskonały, Praeteritum [p]erfectum, przeszły doskonały, Praeteritum [p]lus quam perfectum, Przeszły więcy niż dosko[n]ały, Futurum i przyszły.
Czas przeszły w polskim języku jest albo dokonany (perfectum), gdy od słowa dokonanego pochodzi, np. dać, dałem, albo też niedokonany (imperfectum), gdy od słowa niedokonanego pochodzi, np. pisać, pisałem.
[Praeteritum] Imperfectum. [Przeszły] Niedokonany.
impf. imam imać.
Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności. Ze względu na stosunek czynności do chwili mówienia rozróżniamy czas: teraźniejszy (praesens); przeszły (praeteritum): a) niedokonany (imperfectum), b) dokonany (perfectum), c) nieokreślony (aoristus), d) zaprzeszły (plusquamperfectum).
Imperfectum, p. czasowniki II 5.