przekładnia szyk zmienny

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• DwBg/1813
• Mucz/1825
• Bor/1830
• Desz/1846
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Gr/1861
• Łaz/1861
• Kam/1870

Od słowa oderwać się może słowné zakończénié, a przyłą­czyć do innéj części mowy, np. godzienem jest, godzieneś jest itd. [...] Jest to w języku polskim po­stać czyli figura przekładnią nazwaná.

Uszykowanié słów trudniejszé nieco do zrozumiéniá, zowie się Przekładnią.

Gdy się dlá wdzięku mowy, lub z potrzeby jakiéj zwyczajny między wyrazami porządek nie zachowuje, zowié się to Przekładnią.

[...] Zakończenia czasowe czyli słowne dwóch piérwszych osób l. p. eś, em, i dwóch mnogiéj ście, śmy, mogą się od słów odrywać, i łączyć z zaimkiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, spójnikiem lub przysłówkiem. Sposób ten łączenia tych zakończeń z innemi wyrazami, nazywa się Przekładnią, w któréj następujące przestrogi zachować należy. a) Jeżeli poprzedzający wyraz, do którego się zakończenie słowa przenosi, kończy się na samogłoskę, natenczas zakończenie czasowe traci swoję samogłoskę e [...] b) Przekładnia ta, koniecznie użyta być musi wtenczas, kiedy przed słowem stoi spójnik by, lub inne z niego złożone [...].

Miejsce przypadku pierwszego jest na początku zdania przed słowem,i taki szyk nazywa się prostym, i jest w powszechnym użyciu w potocznéj mowie. Wyjątkiem od tego prawidła jest tak nazwana przekładnia, która zależy na położeniu słowa przed przypadkiem pierwszym, i ta ma miejsce: 1. W zdaniach pytających [...] 2. w zdaniach rozkazujących [...] 3. po wyrzutni spójnika if [...] 4. kiedy na początku zdania znajduje się jeden z przysłówków: here, hence, so, such, then, thence, there, thus, in vain [...] 5. lub jeden z przeczących spójników: nor, neither, scarcely (hardly), no sooner lub przysłówek never [...] 6. ze słowami to say, to answer, to continue i t. d.

Kiedy mowca chce zwrócić uwagę na jaki przedmiot mogący uczynić większe wrażenie na słuchaczach, używa także przekładni, kładąc na początku zdania najdobitniejszy wyraz, i to ma najczęściéj miejsce w poezyi i w stylu wyższym.

Nieprzyjemnemu zbiegowi głosek można zaradzić, 1^ód skracając zdania lub wyrażając je w zupełności [...]; 2^re używając tak nazwanych postaci grammatycznych, jakiemi są: przekładnia (перемѣщенiе словъ); zamiennia (замѣненiе одного слова другимъ), dodatnia (прибавленiе словъ) i wyrzutnia (выпущенiе словъ). Przekładnia jest to zmiana miejsca wyrazów.

Przekładnia jest wtedy, gdy się albo jaka głoska z miejsca swego na inne przenosi, albo gdy się całe zakończenie jakiego wyrazu odrywa i do innego przenosi i przyczépie, np. słony, tarty, pulchny, izdebka, od: sól, trzeć, puchnąć, izba; tko? nizkim, nizczym, wczorajem był, zamiast: kto? z nikim, z niczym, wczoraj byłem.

Przekładnia słowna jest to oderwanie zakończenia osobowego i przeniesienie go do innego wyrazu poprzedzającego i przyczepienie go niego, [...] np. przyjaciel któregom pożegnał.

[...] Nie zamieniamy kréski na i: a). Gdy po cienkiéj spółgłosce nie następuje samogłoska, przez zamienienie bowiem jéj na i zmieniłoby się częstokroć znaczenie słowa, np. co innego znaczy: prośmy [...], a co innego: prosimy [...]. b). Przed samogłoską i ani nie kréskujemy poprzedzającéj spółgłoski, ani też kréski nie zamieniamy na i [...] np. nić nici [...] c). Przed przekładnią, tj. gdy końcówkę czasownika em, eś łączymy ze słowem zakończoném na cienką spółgłoskę, np. kmiećem twój i ubogi robak [...].

Przekładni używamy wtedy, gdy dla harmonii mowy nie zachowujemy porządku grammatycznego w układzie wyrazów.