Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

ortografia zasady pisowni i wymowy
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: orthographia, orthographiá, orthográphia, ortográfia, ortografija
Język: polski
Geneza: łac. orthŏgrăphĭa < gr. orthographía (orthós 'prawidłowy', grápho 'piszę')
Dział: Ortografia, Fonetyka (współcześnie)
EJO 1999, 409 Definicja współczesna

Ortografia. 1. Ogół zasad określających poprawną wersję pisaną danego języka.

Cytaty

Murz/1551 (wyd. 1), s. [18] B2r

ORTHOGRAPHIA Polská. To jest nauka pisaniá i czytaniá języka polskiégo, ilé polákowi potrzebá, niewielem słów dostatecznie wypisaná [...] Gdzie téż ta niniéjszá Orthographiá, od tyi ktorá jest przedtem wydána, nie jest niczem różná, jedno tym isz jest dostateczniéjszá.

Mora/1592, s. [2] Av [6] Definicja

Circa quid versatur Orthographia? Circa literas. to jest, Orthográphia, ktora uczy dobrze pisáć, nawięcej się bawi około liter: ktore naprzod potrzebá poznáć i wiedzieć jáko ktorą zwáć, jáko ony pisáć i co każda z nich waży, toż też rozumieć masz o diphtongách.

KochOrt/1592, s. 45

Orthographia Polska/ Janá Kochánowskiego. A. Trojákie Polacy wymawiáją [...] albo thym sposobem jáko sie tu pisze.

Jan/1594, s. [27 (26-27)]

Wszák mamy dawnè zwyczáje w pisániu swoje: mamy Orthográphią Polską, którą używamy. Ja nie wiém. Otoli widzę nie Orthográphią, ále rychléj Tàutográphią. Używamy bowiém liter w pisániu więcéj niż potrzebá: kłádziemy opák litery nie ták jáko trzebá: podczás liter nie dokładamy gdzie trzebá: bierzemy litery w inszym rozumieniu nie jáko trzebá [...].

Jan/1594, s. [27]

Ale to mówię: że téż wiele tákich jest, co nie wiedzą, co to jest Orthográphia Polska.

Jan/1594, s. [29]

[...] przypátrowáć sie będziemy, co to jest Orthográphia Polska, czego język Polski w pisániu potrzebuje: zkąd co, jáko, gdzie, i ná którym miejscu litery któréj i jákiéj uzywáć: bysmy zásię, jáko ono mówią, in scirpo nodos nie szukáli.

Sty/1675, s. 2 Definicja

Ortográfia znáczy naukę dobrze pisánia.

Mal/1700, s. 3

Naprzód w pronuncjácyey [Duchenbillot] tak jest skąpy, że i generalnych zasad nie dał zupełnie [...] Pronuncjácya záś, álbo Ortográfia Fráncuska od Polskiej, jest ná większe poły odmięnna.

Mal/1700, s. 10 Definicja

Wiele jest częsci Grammátyki? Cztéry té: Ortográfia. Etymologia. Syntáxys. i Prozodia. Ortográfia uczy dobrze czytáć i pisáć.

Cell/1725, s. 2

O Orthographiej záś jużeśmy nieco przy Literach námienili, i jeszcze przy końcu Tráctatu tego, nieco się o niej námieni.

Dąb/1759, s. 1

TRAKTAT I.

O ortografij Francuskiej.

Dąb/1759, s. 26

W tym tryftongu e teraz nic nie waży, tylko się dla dawnej Ortografii pisze.

SzyGram/1767 , s. 6 Definicja

P. Wiele jest części Grammatyki? [...] P. Czego ktora naucza? O. Ortografia uczy litery dobrze wymawiać, i bez błędow [skreślone: ze znakami ortograficznemi] z kryskami i innemi znakami pisać.

SzyGram/1767 , s. 12

W koniugacyach więcej się czasow przyda, teraz do zrozumienia Ortografii, ktora następować będzie można na tym przestać.

SzyPocz/1770, s. 3 Definicja

Ortografia uczy litery dobrze wymawiać, i bez błędow z kreskami i innemi znakami pisać.

SzyPocz/1770, s. 13

Oprocz tey generalnej reguły, na ktorej wielka część Ortografii polega, są jeszcze inne partykularne, przepisujące, gdzie jaka litera kłaść się powinna. Tak ę nie e pisze się.

SzyPocz/1770, s. 22

O błędach przeciw Ortografii przez złączenie albo rozdzielenie liter, sylab, lub słow całych.

Lub/1778, s. 18

Litery nieme Ъ. i Ь [...] Te dwie litery zdają sie niektórym bydź niepotrzebne; Owoż potrzeba ich jest: dla rozeznania Deklinaciy, Rodzaju, i inszej ortografii.

Szt/1854, s. 4

Grammatyka powinna obejmować: [...] 5. ortografiją.

Szt/1854, s. 5

Nauka o głoskach należy właściwie do ortografii.

Powiązane terminy