Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

gerundium

Hasło w cytatach: gerudnia, gerundia, gerundia verba, verba gerundia
Język: łaciński
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

DWACZEK gram. dwaczek gerundius i. duo in se includens R n7v (ml.; av. gerundia vel gerundiva). Zob. DWOISTY.

ZNOŚNY znossny tolerabilis R J 5; – gram. znoszne (Nom. plur.), dwoiste słowa gerundia vel gerundiva dicuntur quedam nomina, que gerunt omnimodam significationem suorum verborum ..., utraque gerunt significationem, sc. activam et passivam R n7v.; znoszne gerundia verba R O5v; znossne gerundia verba RN (k. tyt.); znoszne verba gerundia RN (k.tyt.). Zob. NIEZNOŚNY.

Gerundia vel participialia verba sunt haec, amandi, amando, amandum.

Quare Donatus vocat gerundia participialia verba? Quia sunt voces à verbis deductae participiis per omnia similes, nec tamen participia sunt.

[Dlaczego Donat nazywa gerundia "czasownikami imiesłowowymi"? Ponieważ są to słowa wyprowadzone od czasowników, bardzo podobne do imiesłowów, ale niebędące imiesłowami.]

GERUNDIA. Di. Videndi gratia, Dla widzenia/ku widzeniu. Do. Videndo, Widząc. Dum Videndum, Ad videndum, Ku widzeniu, dla widzenia. [...] Haec autem gerundia et supina Latinorum sunt. Poloni illis carent.

Unde dicta sunt Gerundia? A Gerendo: quia gerere [czynić co znáczą] aliquid significant, Ut: Eo in Scholam ad discendum, [idę do szkoły, żebych się uczył.] Tempus scribendi. [czás pisáć].

[Dlaczego nazywane są "gerundiami"? Od łac. "gerere" ('noszenie, działanie, prowadzenie'), ponieważ znaczą prowadzenie czegoś.]

Noszące álbo ucześne słowá są te, miłowánia, miłowániu, miłowániu.

Gerundia vel participialia verba sunt haec, amandi amando amandum.

Gerundia apud Grammaticos, sunt voces quaedam quae Verborum vicem gerunt & praesertim Infinitivi loco ponuntur. Priscian. Verba haec vocant pleriq' Infinita sine personis & numeris. Participia aliqui. Separatam partem orationis ut & Supina Augustin. Saturni. Gerundivum modum Servius. Carent ijs Graeci & Poloni. vide Indicem hîc in fine.

Habet tamen quoddam praeteritum participii seu gerundii, desinitque in ʃʒy praecedente quacumque consonnte respondetque praeterito participii verborum Latinorum deoonentium.

Per infinitivum igitur saepe hoc gerundium in di reddimus.

Gerundio similiter in dum proprie carent, illud autem reddunt vel per praepositionem et verbale [...] vel utuntur aliqua alia periphrasi.

Gerundia vel participialia verba sunt haec, amandi, amando, amandum.

Noszące ábo uczestne słowá są te/ miłowániu/ miłowániu/ miłowániu.

Noszące ábo uczestne słowá są te/ miłowániu/ miłowániu/ miłowániu. Konieczne miłowáć/ ku miłowániu.

Gerundia vel participialia verba sunt haec, amandi, amando, amandum. Supina amatum, amatu.

Gerundium descendit a prima persona singularis numeri, indicativi modi, temporis praesentis.

Gerundium in di efferimus infinitivo, ut tempus dormiendi czas spać. Interdum redditur per substantivum verbale.

De Gerundiis, Supinis et Participiis. 1. Gerundia ná Di kłádziemy, ná miejscu polskiego Infinitivi, gdzie są Nomina voluntatis, aut facultatis, ktore wyznaczáją zadość, chęć, i możność, jáko. Animus discendi. Voluntas occidendi. Amor, cupido, studium, proficiscendi.

Mało nam nie dostaje, żebyśmy Łacińskiej mowie wyrownali, bo tylko Gerundia, supina, Imperativi tertiae personae, Passiva impersonalia rzetelnie, i według łacińskiego kształtu wyłożyć mogli.

Les Participes en ans, et en rus sont pour le verbe actif; En dus, et en tus pour le passif. Les Gérondifs, et les supins sont communs.

[...]

Participia kończące się na ans, i na rus, pochodzą à verbis activis, na tus i na dus à verbis passivis. Gerundia i supina są pospolite.

Nous avons dit vers la fin de la Conjugaison du verbe Amo, que les participes, les supins, et les Gérondifs sont de simples noms adjectifs, et substantifs tirés des verbes.

[...]

Mowiliśmy przy końcu koniugacji słowa Amo, że Participia, supina i gerundia są nomina substantiva i adiectiva pochodzące od werbów.

Czyno-ucześnictwa (Gerundia) czasu terazniejszego słów kończących się na Ю. z poprzedzającą samobrzmiącą, rodzą się przez przydanie sylaby ЧИ, albo przez przemienienie litery Ю. na Я [...] Знаю znam, зная albo знаючи znając.

Gerundium, à według Serwiusza gramm. modus gerundivus, bądź Słowo, bądź Imie, czy też Imie-słow, oboje razem; samym tylko Łacinnikom jest własne i znajome. Grecy i Polacy go nie mają, ale miasto niego słow kończących się na iąc, ąc, lub wszy zażywają.

Rzecze ktoś inszy, czy nie można by dość dzielnie wyrazić po Polsku, tego samego obrotu myśli, jako się tu oczywiście wyjaśnia, w wyrazach Łacińskich na bilis przez głagołowe względowki (gerundia) z przedzakiem do, np. Bochatyr nie do zwyciężenia?

Supina i Gerundia, czyli Imiesłowy warunkowe.