Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

casus locativus

Hasło w cytatach: l., L., loc., Loc., locat., locativus
Język: łaciński
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

Liczba pojedyncza.

Nom. ja,

Gen. mnie, [...]

Loc. w nas.

Liczba pojedyncza.

N. On,

G. onego, niego, jego, go, [...]

L. w onym, nim.

Nareście dla oznaczenia miejsca w jakim przedmiocie od drugiego przedmiotu dotkniętégo utworzono 7my skłońnik (locativus) np. plama na stole, zagnieździł się mól w odzieży. Oprócz tego ten skłńnnik służy do wskazania położenia względnégo, jednego do drugiego przedmiotu np. postawił krzesło przy ścianie, bieży przy wozie. Co téż i do oderwanych przybrano wyobrażeń np. spalił miasto w gniewie, brak w rozumie.

Przypadki Casus [...] [Przypis pod tekstem A. A. Kryńskiego] [...] Dosyć tu przypomniéć porządek przypadków np. u Miklosicha, gdzie przyp. 1 = nom., 2 = voc., 3 = acc., 4 = gen., 5. = dat., 6 = instr., 7 = loc.; widoczna więc niezgodność z systemem dawnym, od przyp. 2-go do 5 włącznie. Niesłusznie téż byłoby oznaczać liczbą 8 łaciński ablativus, skoro przypadek ten (w łacinie) miejsca 8-go z rzędu nie zajmuje.

Przypadek: mianownik (nominativus), dopełniacz (genetivus), celownik (dativus), biernik (accusativus), wołacz (vocativus), narzędnik (instrumentalis), miejscownik (locativus).

Miejscownik (locativus). Mianownik odpowiada na pytania: kto? co? dopełniacz - na pytania: kogo? czego? czyj?, celownik - komu? czemu? biernik - kogo? co? narzędnik - kim? czem? miejscownik - w kim? w czem? o kim? o czem? i t. d.

Wyraźniejsze to w przyległej Małopolsce, gdzie przynajmniej po Myślenice gen. te vysok'e, dat. -loc. ty vysok'i.

Wprawdzie i u środkowych Kurpiów, np. w Kadzidle, można usłyszeć p'χ'es, ale równolegle z tem locat. na p'χ'e ‘na psie’ [...].

Iloczas rzeczowników ręka strzała [...] wyjaśnia się może tem, że to są oksytona powstałe z dawnych barytonów wskutek działania prawa de Saussure’a, które przedprzyciskową długą mogły mieć tylko w nom. gen. loc. sg., zaś w dat. acc. sg. oraz nom. acc. pl. miały przycisk (cyrkumfleks) na rdzennej [...].

W złożonej odmianie przymiotników tak samo: l. dobrem.

Localis, locativus, p. przypadki.

Przypadki- formy imion i zaimków, wskazujące na ich funkcję znaczeniową w stosunku do innych wyrazów w zdaniu: 1. ★mianownik (★nominativus) [...], 7. ★miejscownik (localis, ★locativus).