terminów gramatycznych online
odmiana gramatyczna
Język: polski
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Dodatek drugi: Szum/1809
- O formach gramatycznych. Uwagi nad zakończeniem trybu bezokolicznego (J. Mroziński): Rozp/1830
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (J. Mroziński): Rozp/1830
- O wyrazach: Kam/1870
- Pisownia: Kurh/1852
- Podział części mowy: Malecz/1882
- Składnia: Kurh/1852
- Uwaga nad tem i objaśnienia, co do podziału spółgłosek przez Mrozińskiego: Oż/1883
- Zaimki: Desz/1846
Cytaty
Ponieważ zaraz zobaczymy odmianę grammatyczną, zastanówmy się więc tu wprzód nad następującym Paragrafem.
A. Odmian grammatycznych jest siedm. Nazywają się one i znaczą jak następuje:
1wsza: Stopniowanie; jest to podwyższenie Przysłówków albo Przymiotników przez stopnie, np. pięknie, piękniej, najpiękniej; piękny, piękniejszy, najpiękniejszy.
Przy analizowaniu, np. jakich wierszy pięknych, muszą uczniowie wyrazy dzielić na części mowy, i powiedzieć wszelkie ich odmiany grammatyczne.
Częstokroć grammatyczna odmiana wyraża się przez zamianę spółgłoski piérwszéj klassy, na odpowiadającą jéj spółgłoskę drugiej klassy: piŁa piLe, nauKa nauCe, noGa noDZe, kuRa kuRZe, cnoTa cnoCIe, głoWa głoWIe.
W pobratymczych dyalektach zamiana głosek k i g, w trybie bezokolicznym, stanowi wyjątek od ogólnych prawideł zamiany głosek. Odmiana ta grammatyczna jest zatém w języku naszym foremniejszą niż w dyalektach pobratymczych.
Kto zastanowi się nad znaczeniem wyrazów przypadek i spadek (casus) w znaczeniu grammatycznych odmian końcowych w imionach; ten zapewne uzna ich niedorzeczność tym większa: że i co innego oznaczają.
W zdaniach głównych użycie czasów trybu oznajmującego wynika ze znaczenia tych odmian grammatycznych (*).
W zdarzonéj wątpliwości przy użyciu tych liter, należy się radzić źródłosłowu, to jest formować odmiany grammatyczne, albo téż dobierać wyrazy pierwotne i pochodne takim sposobem, iżby brzmienie wątpliwej głoski wybitniéj się okazało. I tak pisać należy sen, kończ, róg, Kraków, chleb, obowiązki (a nie sę, kącz, ruk, Krakuf, chlip, obowiąski) bo głoski wątpliwe dają się dobitnie słyszeć w wyrazach snu, koniec, rogowy, Krakowa, chleba, obowiązek.
Podwajanie spółgłosek zdarza się w wyrazach złożonych, [...] podobnież w odmianach grammatycznych, np. karm-my, leć-cie, sztuć-ca.
Odmiana grammatyczna jest to wyjaśnienie stosunku wyrazu do myśli.
P. Ile jest odmian grammatycznych dla imienia w ogólności? O. Cztery: rodzajowanie, przypadkowanie, liczbowanie i stopniowanie.
Dlatego pierwsze sześć części mowy nazywają się odmiennemi, że ulegają rozmaitym odmianom gramatycznym, i przez to zmieniają rozmaicie pierwotne swe zakończenie, pozostałe zaś cztery części mowy, są nieodmiennemi, gdyż nie ulegając żadnym odmianom gramatycznym, nie zmieniają nigdy swego zakończenia.
Odmiany rzeczowników. P. Jakim odmianom gramatycznym ulegają rzeczowniki?O. Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki i liczby.
[Józef Mroziński] "Wszystkie spółgłoski są w języku polskim podzielone na dwie klasy: na twarde i na miękkie, odmiany gramatyczne słów wyrażają się w nim częstokroć przez zamianę twardej spółgłoski na odpowiadającą jej miękką, przekonany jestem, (powiada) że Gramatyka polska nie będzie dopóty jasną, dopóki ortografia (pisownia nie będzie zastosowaną do gramat. mechanizmu języka ".