terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część II. O wykładaniu: Gott/1774
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fleksja: Król/1922
- Nomen: Don/1595
- O częściach mowy w ogólności: Bor/1830
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Składnia: Król/1922
- Słownik, t. 3: N-Ó: SW/1900-1927
- Słownik, t. 5: Próba-R: SW/1900-1927
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus.
Rodzaiow iest trzy: Męski, Białogłowski, y oboiętny.
Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.
Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.
Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].
Rodzajów jest trzy, męzki, żeński, i nijaki. Męzki [...] Żeński [...] Nijaki [...].
Czy przymiotnik ma inny rodzaj aniżeli jego rzeczownik?
O rodzaju rzeczowników. P. Czy rzeczownik odmienia się przez rodzaje. O.Nie, każdy rzeczownik ma już stały swój rodzaj, wcale się zatém przez rodzaje nie odmienia.
Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.
Rodzaj, u, lm. e [...] męska, żeńska lub nijaka cecha istot i przedmiotów: R. imion jest trojaki. Odmieniać przymiotniki przez rodzaje.
Rodzajnik, a, lm. i gram. przedimek wskazujący rodzaj gramatyczny wyrazu.
Odmiana, y, lm. y [...] 4. gram. zmienianie zakończeń wyrazów, przypadkowanie, deklinacja a. konjugacja, fleksja: Odmiana przez przypadki, liczby, rodzaje, osoby, czasy. O. przez stopnie = stopniowanie.
Odmienić, i, ił [Odtmienić], nied. Odmieniać [...] 4. nied. gram. ulegać odmianom gramatycznym, być zdolnym do odmian gramatycznych: Przymiotnik odmienia ś. przez rodzaje.
Rodzaje: męski, żeński, nijaki.
Przez składnię zgody rozumiemy zasady, wedle których części zdania mniej ważne stosują [jest: stusują] się do ważniejszych (w rodzaju i osobie, liczbie i przypadku) np. Historja jest mistrzynią życia. (nie mistrzem!) Poczcziwi chłopi (forma osobowa) poczciwe chłopy (rzeczowa) i td.
Wyraźna jest tendencja do przeprowadzenia jednego typu na wszystkie rodzaje, osobna oczywiście w rzeczownikach, a osobna w zaimkach i przymiotnikach, chociaż i między niemi trafiają się przypadki wzajemnego oddziaływania.
Imiesłowów przeszłego czynnego i biernego używa się tu bez różnicy; powszechną formę nom. sg. neut. może zastępować tylko nom. sg. masc., o ile w tej liczbie i rodzaju jest przedmiot.