terminów gramatycznych online
compositum wyraz złożony
Język: łaciński
- Chapitre II. Des verbes / Rozdział II. De verbo: Fook/1768
- Chapitre VIII. Du regime du datif / Rozdział VIII. De regimine dativi: Fook/1768
- Etymologia (Słoworód): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Cell/1725
- O częściach mowy nieodmiennych: Mał/1879
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O spółgłoskach. O używaniu liter "z", "s" (W. Szwejkowski): Rozp/1830
- Ortografia: Jan/1594
- Pronomen: Don/1649, Don/1595
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Cytaty
Przy tym, Dz, wiedzieć trzebá, że sie słowá Polskié nájdują, w których, d, osobno wyrzéc sie musi, á osobno, z, jáko są compositá, odzów go: odżegnaj sie, etć.
Po tè czásy bowiém záwsze, ták composita jáko simplicia, dzwon i odzów, etć. jednáko sie pisáły.
Daj tych, skłádánie, jáko: ja sam, ciebie sámego, siebie sam, sobie sam, tám, ondźie, támże, ondzie, tenże, táże, toże.
Da horum composita, ut: egomet, tuimet, suimet, sibimet, illic, istic, illiccine, isticcine, hiccine, haeccine, hoccine.
Da horum composita: ut egomet, tuimet, suimet, sibimet, illic, istic, illiccine, isticcine, hiccine, haeccine, hoccine.
Daj tych skłádánie: jáko ja sam/ciebie sámego/siebie sam/sobie sam/tám.ondźie/támże/ ondzie/ tenże/ táże/ toże.
Accusativum Singularem máją ná IM. VIS, Tussis, Sitis, Pelvis, Buris, Cannabis, Ravis, tákoż Composita z As, decussis, centussis.
Les Supins, et les Gerondifs manquent, comme au verbe sum, du quel il est composé. Ce qui est vrai des autres verbes, Prosum, Adsum etc. composés du verbe Sum.
[...]
Gerundia i supina nie ma, jako verbum Sum, z ktorego się składa. Co się też ma rozumieć de aliis compositis verbi Sum, jako Adsum, Prosum etc.
Il y a aussi à considérer les composés du verbe sum. Adesse patri, assister à son père. Praeesse exercitui, commander une armée.
[...]
Uważyć też potrzeba composita verbi sum: Adesse Patri, dopomagać ojcu. Praeesse exercitui, być przełożonym nad wojskiem.
Litera Г. wymawia się różnie. 1) iak u Cudzoziemcow H. [...] W rzeczeniach, Господь, Pan... i w pochodzących (derivativum) od nich, i z nich złożonych; (compositum), Государь, Pan, Государство, Państwo, Господинъ, Mospan [...] благодать, łaska, благословляю, błogosławię, благодарю, dziękuję, i tam dalej.
Tam więc, gdzie sąd ucha staje się niepewnym, z przyczyny różnego następstwa spółgłosek, przydajmy mu za poradników względy grammatyczne, względy do zgłębienia każdego języka nieodzownie potrzebne. Temi zaś są: [...] 2. Złożenie, czyli wzgląd na to, z czego jaki wyraz się składa (compositio).
Można złączyć w jedno dwa wyrazy takie, z których każdy i sam przez się coś znaczy, np. górny i lotny. Powstający w ten sposób trzeci wyraz (górnolotny) zawiera w sobie myśl jednę, odmienną od znaczenia każdego z wyrazów do złączenia w jedno użytych, a nazywa się wyrazem złożonym (compositum).
Sám piérwiástek może być temátem, któremu zwykle towarzyszą końcówki już to rodzajowe a, o, e, już to skłonnikowe u, m, już to spójka e [...], a jeżeli nie má na swym początku nágłosu, ani na końcu pogłosu, tylko końcówki, jak np. rod, takowe wyrazy nazywámy piérwotnemi (primitiva); jeżeli zaś piérwiástek má przed sobą nágłos, np. naród, uroda, poród, których piérwiástek jest rod, a nágłosy na, u, po, takowe wyrazy nazywámy złożone (composita) [...].
Przez złożone (composita) rozumie gramatyka takie wyrazy, które się dają rozłożyć na dwie albo i więcéj takich części składowych, z których każda i z osobna już jest całkowitym, każdemu zrozumiałym wyrazem; np. górno-lotny, koło-dziéj, drepci-kura, bruko-tłuk, samo-chcąc - przy-być, prze-obrazić, u-bić.
Przez złożone (composita) rozumie gramatyka takie wyrazy, które się dają rozłożyć na dwie albo i więcéj takich części składowych, z których każda i z osobna już jest całkowitym, każdemu zrozumiałym wyrazem; np. górno-lotny, koło-dziéj, drepci-kura, bruko-tłuk, samo-chcąc, przy-być, prze-obrazić, u-bić.
Compositum, p. wyrazy III.
III. Wyrazy ze względu na budowę słowotwórczą: A. ★proste (simplicita), t. j. składające się z jednego rdzenia [...] B. ★złożone (composita), składające się z dwu lub więcej rdzeni. 1) ★zestawienia, złożone z dwu luźnych, odmieniających się samodzielnie wyrazów oznaczających jedno wyobrażenie, np. Dzikie Pola.