Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spójnik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: spójniki
Język: polski
Dział: Składnia, Części mowy (współcześnie)
  • Części mowy nieodmienne: Kon/1920
  • Część II. O podziele i różnych nazwiskach wyrazów: Mucz/1825
  • Część III. O układaniu wyrazów na utworzenie zdania i łączeniu zdań między sobą: Mucz/1825
  • Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
EJO 1999, 545 Definicja współczesna

Spójnik. Wyraz pomocniczy pełniący prymarnie funkcję wskaźnika syntaktycznego. Wiąże składniki zdaniowe w zespoły zwane zdaniami złożonymi bądź składniki wyrazowe wewnątrz zdań pojedynczych.

Cytaty

Mucz/1825, s. 25 (24-25)

Wszystkie wyrazy, składające mowę polską, dzielą się na dwa główne szeregi: piérwszy wyrazów odmiennych, drugi wyrazów nieodmiennych; a każdy szereg podziela się na cztéry części, z których każda ma własne nazwisko. Te nazwiska są następujące: w szeregu wyrazów odmiennych: 1) Imie, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłów; w szeregu wyrazów nieodmiennych: 5) Przyimek, 6) Przysłówek, 7) Spójnik, 8) Wykrzyknik.

Mucz/1825, s. 179 Definicja

Spójniki, nazwane od spajania, są wyrazy nieodmienne, przeznaczone do łączenia, czyli spajania zdań wzajemnie do siebie należących.

Mucz/1825, s. 179

Spójniki, jako znaki względów pod jakiemi się myśli do siebie odnoszą, w jednéj myśli miejsca mieć nie mogą, ale najmniéj dwóch zdań potrzeba, żeby ich użyć można.

Mucz/1825, s. 179

[…] Bez spójników, byłaby mowa nie tylko niejasna, jako pozbawiona wyrazów wzgląd myśli do myśli oznaczających, ale nadto byłaby rozwlekłą i nudną.

Such/1849, s. 21 Definicja

Spójnik jest słowo, które słowa lub zdania połącza w jeden stosunek; np. Rozum i cnota nas zdobią. Trzeba się uczyć, bo nauka czyni nas światłymi.

Such/1849, s. 170 Definicja

Niewiele jest prawdziwych spójników, jak: a, i, lub, albo, czyli, lecz, ale, gdy, jeśli, niż; lecz inne słowa ich służbę pełnią, a mianowicie: Rzeczowniki: częścią, wprawdzie, natenczas. Przymiotniki: znowu, stémwszystkiém. Zaimki: co, to, przytém, dlatego, przeto. Czasowniki: bądź... bądź, tojest. Przysłówki: gdzie, kiedy, skąd, stąd, daléj, następnie. Przyimki: mimo, pomimo.

Kon/1920, s. 69 Definicja

Słowa: i, a, ponieważ łączą z sobą albo dwa wyrazy albo dwa zdania.

Części mowy, które łączą czyli spajają z sobą dwa wyrazy albo dwa zdania, nazywają się spójniki.

Powiązane terminy