terminów gramatycznych online
nomen appellativum
Język: łaciński
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- De Etymologia: Mora/1592
- Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
- Donatus De Nomine: DonCul/1560
- Etymologia: Woy/1690
- Index: Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Nomen: Stat/1568, Don/1649, Cell/1725, Don/1795, Don/1595
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- Orthographia: Park/1440 (ok.)
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Bart/1544 , Kn/1643 (I wyd. 1621), Mon/1780
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
In appellativis autem ut frequenter scribunt per G, ut genus, genu. Dico notanter : ut frequenter, quia aliquando eciam nomina appellativa scribuntur per I, ut ieiunium, iecur.
Nomen appellativum, proprium – imię pospolite, własne.
IMIĘ [...] imię każdej rzeczy appelativum nomen est illud, quod naturaliter commune est multorum (sv. nomen) R x1v
Qualitas nominum in quo est, Bipartita est, Quomodo? Aut enim vnius nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.
Quid est Qualitas? Est qua nomen proprium aut appellativum esse cognoscitur. Roma cuius qualitatis? propriae. Quia unius nomen est. Quid est nomen proprium? Quod uni tantum conuenit, własne imię. Magister cuius qualitatis? Appellativae. Quia est nomen multorum. Quid est nomen appellativum? Quod multis commune est, pospolite imię.
Apellativa quamplurima singulari numero carent, quae ex usu sunt petenda. Nos exempla quaedam subiciemus: Usta/Gody/Widły/Pochwy/Drzwi/Księgi, quanquam nonnulli ducunt Księgá, quod eruditis non placet.
Quid est [Nomen] Appellativum? Quod multis commune est, hoc est Appellativum, imię to jest, ktore służy wielkiem osobam, albo też rzeczam: Vt, Vir, mąż, Vrbs, Miásto, Mons, Górá, Regio, Kráiná, Scholasticus, żak, Architectus, cieślá.
Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Albo iż jednej rzeczy imię jest, i własne jest rzeczone, álbo wielu, i jest pospolite. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus. Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim unius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.
Drewno imię pospolite.
LIgnum nomen appellativum.
Nazywający, nazywaniu służący. Appellativus. ὁ, ἡ ἐπώνυμος [ho, hē epṓnymos]. Appellativa nomina apud Grammaticos Prisciano teste sunt multis communia, tam Substantiva quam Adiectiva dicta. Proprijs opposita. τὰ προσηγορικὰ [tà prosēgorikà] appellant.
Genere diversis substantivis & adiectivis iunguntur multa substantiva Latina absque vitio, idque vel ex appellativis facta propria in appellationibus, vel per Appositionem, vel per Synthesin, vel Metonymiam, vel ob subauditus aptum substantivum. ut. Aurata Ouicula Muraena Sura. [...] Polonica similiter usurpantur ut Pan. Wodká. Szczuká. Szołdrá. Mleczko. Czapla.
Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim vnius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.
Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Abo iż jednej rzeczy imię jest/ i własne jest rzeczone/ ábo wielu/ i jest pospolite.
MAgister nomen appellativum.
Mistrz imię pospolite.
Jedno tylko Nomen Apellativum, Imię názywájące znájduje się w języku Włoskim, ktore się kończy na wokałę o, będąc rodzáju niewieściego, á jest La mano Ręká, Le mani.
Masculina sunt (1) Nomina propria & appellativa viris convenientia; (2) quae viri specie pinguntur; (3) nomina mensium & urbium.
[Nomen] Substantivum tákoż jest álbo Proprium, własne, jákowej rzeczy Imię, jáko, Petrus, Maria, Cracovia. Albo Appellativum, innym wielom spolne, jáko: Homo, Człowiek, Urbs, miásto.
Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.
Nomen substantivum est duplex, imię istotne jest dwojakie: proprium, własne, ut Cracovia, jako Krakow, appellativum, ut Regnum, pospolite jako Krolestwo.
Rzeczowniki (Substantiva), przez wzgląd na ich znaczenie, dzielą się na 11 . następujących gatunków, które się tak nazywają:
1) Imiona właściwe (Nomina propria), które tylko jednym osobom, albo rzeczom służę, np. Zamoyski, Polska, Francja, Ameryka, Jowisz, Poznań, Berlin, i t. d.
2) [Imiona] Ogólne (Nomina appellativa), które wielu, ale nie wszystkim służą, np. Officer, Jenerał, Sędzia i t. d.
[Nomen] Appellativum. [Imie] Pospolite.
Imiona osób i rzeczy są: [...]. 2. Spólne (communia), a te są: a). Pospolite czyli rodzajowe (appellativa), tj. nazwy całego rodzaju osób lub rzeczy, i każdéj do nich należącéj jednostki, np. człowiek, nauczyciel [...]. b). Zbiorowe (collectiva), które oznaczają zbiór pojedyńczych osób lub rzeczy, np. naród, lud [...]. c). Imiona rzeczy podzielnych czyli tworzyw (materialia), a te oznaczają rzeczy, których najmniejsza część ma imię całości, np. mléko, sér [...].
Oprócz tego rozróżniamy imiona własne (nomina propria), jak Piotr, Paweł, Mickiewicz, Wisła, Lwów, Galicya itd. - i imiona pospolite (apellativa), np. człowiek, poeta, rzeka, miasto, kraj.
Oprócz tego rozróżniamy imiona WŁASNE (nomina propria), jak Piotr, Paweł, Mickiewicz, Wisła, Lwów, Galicya itd. - i imiona POSPOLITE (apellativa), np. człowiek, poeta, rzeka, miasto, kraj.
Przy nazwiskach osób lub miejscowości, nie dających się deklinować, byłoby wskazanem dodawać imię osoby lub appelativum, albo końcówkę oddzielać apostrofem. N. p .: do Jana Jakóba Rousseau, do miasta Bordeaux, (poecie) Shakespeare’owi.
Apellativa, p. rzeczowniki.
Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe), a) (imiona) ★pospolite (nomina apellativa), np. pies i ★własne (nomina propria) np. Karol.