Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: genus, rodzaj gramatyczny, rodzaj wyrazów, rodzaje
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

Dąb/1759, s. 42

Dwa są tylko rodzaje w języku Francuskim, to jest Męski i Białogłowski.

Nał/1774, s. 196

Trzeba wiedzieć ogólnie najpierwej co to jest Rodzaj, Liczba, i Spadek w Słowach, bo te trzy własności mają Imiona, Artykuły, Zaimki, i Ucześnistwa.

Nał/1774, s. 196 Definicja

P. Co to jest słow-rodzaj? O. To Słowo od swojego początku wynalezione jest, aby nim rożnie wymawiać Płeć Męszczyzny i Niewiasty, albo samca i samicy.

Nał/1774, s. 197

P. Wiele jest słow-Rodzajow we Francuskim Języku? O. Dwa Męski i Niewieści albo Niewiesny.

Don/1795, s. [4]

Nomen quot habet accidentia? imię wiele ma przymiotow? sex, sześć: figuram, wyobrażenie, speciem, kształt, genus, rodzaj, declinationem, staczanie, numerum, liczbę, casum, spadek.

Don/1795, s. [5] ([5]-[6])

Genera nominum quot sunt? rodzajow imion wiele jest? sex, sześć, masculinum, męski, ut hic magister, jako en mistrz, faemininum, niewieści, ut haec mensa, jako ten stoł, neutrum, oddzielony, ut hoc scamnum, jako ta lawa, omne, wszelki, ut hic, et haec, et hoc felix, jako ten, i ta, i to szczęśliwe, commune, pospolity, ut hic et haec fortis, jako ten i ta mocna, et hoc forte, i to mocne; dubium, wątpliwy, ut hic, vel haec dies, jako ten dzień.

Prz/1816, s. 25

Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.

Kam/1870, s. 22 Definicja

Ze względu na płeć rzeczowników żywotnych rozróżniamy dwa rzeczywiste rodzaje: rodzaj męzki i żeński, trzeci zaś jest rodzajem gramatycznym nijakim, a właściwiéj mówiąc nieoznaczonym, bo każdy rzeczownik żywotny swój rodzaj ma, tylko że my nie zawsze go oznaczamy [...]. Nieżywotnym rzeczownikom nadajemy rodzaj albo z podobieństwa ich zakończeń, do zakończeń rzeczowników żywotnych, albo ze względu na zwyczaj, który je w tym lub owym rodzaju każe uważać.

Czep/1871–1872, s. 19 Definicja

Przez rodzaj istotników rozumiemy w osobowych i niektórych zwierzęcych wzgląd na płeć istot, przez nie oznaczanych; we wszystkich zaś innych wzgląd na ich zakończenie.

Czep/1871–1872, s. 20

Rodzajów jest trzy: męzki np. ten ojciec, syn, stół […]; żeński np. ta matka, córka, książka […]; nijaki np. to dziécię, wilczę, cacko […].

Czep/1871–1872, s. 64

Podmioty trzech osób, tj. istotniki lub zamiast nich stojące zaimki ja, ty, on, odmieniają się przez liczby i różnego są rodzaju, zatém i słowa dla zgody z niémi odmieniamy przez liczby, co się nazywa liczbowaniem, a w czasie przeszłym i z niego urobionych i przez rodzaje, i to się nazywa rodzajowaniem [...].

Szob/1923, s. 125 Definicja

Zdolność rzeczowników wpływania na formę łączących się z niemi przymiotników, nazywa się ich rodzajem.

Szob/1923, s. 126 Definicja

Rodzaj [...] rzeczowników nieżywotnych, oznaczających rośliny i przedmioty martwe, przechowuje się w języku tylko dzięki ustalonemu zwyczajowi, dlatego też nazywa się rodzajem gramatycznym, naprz. duży ogród, [...] długa deska [...], wygodne krzesło.

Gaert/1927, s. 97 Definicja

★Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).

Powiązane terminy