terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Części Mowy. Rodzaynik.: Prz/1792
- Część II. O częściach mowy w ogólności: Jak/1823
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- Die Wortforschung (Etymologia) Słowá wykładająca náuká: Gut/1668
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Postrzeżenia nad niektórymi szczegółami rozprawy Brodzińskiego (J. Mroziński): Rozp/1830
- Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
- Rozdział II. O Rzeczowniku: Szt/1854
- Składnia: Kurh/1852, Łaz/1861
- Spis rzeczy i wyrazów: Rozp/1830
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
Wie viel Zufälle (Accidentia) hat das Nennwort? Acht, 1. die Aenderung (Motionem) Ruszánie. 2. die Ergrösserung (Comparationem) Przyrownywánie. 3. das Geschlecht (Genus) Rodzay. 4. die Zahl (Numerum) Licżba. 5. die Gestalt (Figuram) Wyobráżenie. 6. die Zahlendung (Casus) Spadki. 7. die Abwandelung (Declinationem) Staczánie und 8. das Herkommen (Speciem) Początek.
Artykuł powinien záwsze przodkowáć Imioná, żeby znáć przez to, jákiego są rodzaju, w jákiej liczbie, i w jákim kazusie, czyli spadku.
Dwá są tylko Rodzáje w języku Fráncuskim, to jest Męski i Białogłowski.
Rodzaiow iest trzy: Męski, Białogłowski, y trzeci. Rodzay męski iest naznaczony Artykułem ein, albo der, Rodzay białogłowski eine, albo die. Rodzay trzeci, ein, albo das.
Rodzaynikom, Imionom, Zaimkom i Imiesłowom spólne są Liczby, Rodzaie i Przypadki.
Zaimek się ma następującą formę jednakową we wszystkich trzech rodzajach i obydwoch liczbach.
Rzeczowniki dzielą się na trzy rodzaje, na męzki, żeński, i nijaki, a to podług swego znaczenia i zakończenia.
Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.
Rodzajem zowiemy w imionach żywotnych wyrażenie płci, lub niewyrażenie np. brat wyraża płeć męzką, siostra żeńską, dziecię żadnej płci nie wyrazie; brat przeto jest rodzaju męzkiego, siostra żeńskiego, dziecię, nijakiego, to jest nie znaczącego żadnej płci. W nieżywotnych Imionach rodzajem zowiemy podobność zakończenia do żywotnych już płeć wydających, już nie wydających.
W przypadkach w których nie odszczególniają swych rodzajów rzeczowniki przez oddzielne zakończenia, przymiotniki obchodzą się zwykle także bez rodzajowych zakończeń.
Zgoła przymiotniki odróżniają zwykle rodzaj w tych tylko przypadkach, w których odzielne zakończenie cechuje rodzaj rzeczowników.
RODZAJE w liczbie mnogiej, 372 do 378; 440 do 451.
Słowo z przedmiotem zdania zgadza się w osobie i liczbie, w czasie zaś przeszłym zgadza się także w rodzaju.
Mamy w języku naszym trzy grammatyczne rodzaje, a te są: męski, żeński i nijaki, np. ojciec, matka, dziecię.
Rodzaj wszelakich imion i innych wyrazów poznaje się; albo przez znaczenie płci, albo przez domyślny wyraz, albo przez zakończenie, albo przez przypadkowanie, albo przez zamianę zakończenia, albo przez zgodę mowy, albo przez cudzoziemszczyznę, albo na koniec z przyległego wyrazu.
[…] Rodzaj (genus) rzeczowników poznaje się po części ze znaczenia, po części z zakończenia.
[...] Gdy w zdaniu poprzedzającym jest rzeczownik, którego rodzaj gramatyczny nie zgadza się z płcią przezeń wyrażoną, wówczas zgadzamy tak orzecznik jako też określnik zdania następującego z płcią, a nie z rodzajem gramatycznym [...] , tj., zgodność z naturą bierze górę nad formą gramatyczną [...].
Powiązane terminy
- odmiana zwyczajna
- okoliczność (własność; kat. gramat.)
- przymiot (kategoria gram.)
- przypadek (kategoria gram.; własność)
- rodzajowanie
- wzgląd gramatyczny