terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- Do łaskawego czytelnika: SkorM/1828
- Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
- Fundamenta grammatyki: Marc/1833
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Składnia: Łaz/1861
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Wstęp do Gramatyki: SzyGram/1767
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
Rodzaiow iest trzy: Męski, Białogłowski, y trzeci. Rodzay męski iest naznaczony Artykułem ein, albo der, Rodzay białogłowski eine, albo die. Rodzay trzeci, ein, albo das.
P. Co są Rodzaje i wiele ich jest? O. Rożność dwoch płci dała początek dwom Rodzajom: Męskiemu i Niewieściemu; procz ktorych języki Wschodnie i niektore Zachodnie inszych nie znają [...]. P. Jakże poznać ktore słowo jakiego jest rodzaju? O. Kiedy mu się dodać może Zaimek [...]
Les Grammairiens asignent aussi trois autres genres, le Commun, l'Incertain, et l'Epicene.
[...]
Ciż Grammatycy cztery inne rodzaje naznaczają, Commune, Dubium, Epicoenum, i Omne.
Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.
Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.
Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].
Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.
Dwojaki jest Rodzaj słów Francuzkich: Męzki i żeński, Słowa Francuzkie do którego rodzaju należą, poznajemy albo z znaczenia albo z zakończenia.
Genus. Rodzaj.
Niech późniéj przystąpią do tablic odmiany imion, imiesłowów, wyrazów liczbowych, i t. d. Samskrytskich, przez rodzaje, liczby, przypadki, stopnie, [...].
§. 4. Rodzaie.
Trys ira gimimay (rodzaie) lenkiszko kalbo: teyp giwu ir negiwu dayktu: tie, wadynas: męzki, żeński, nijaki [...].
[…] Rodzaj (genus) rzeczowników poznaje się po części ze znaczenia, po części z zakończenia.
[...] Gdy w zdaniu poprzedzającym jest rzeczownik, którego rodzaj gramatyczny nie zgadza się z płcią przezeń wyrażoną, wówczas zgadzamy tak orzecznik jako też określnik zdania następującego z płcią, a nie z rodzajem gramatycznym [...] , tj., zgodność z naturą bierze górę nad formą gramatyczną [...].
VI. przyp. l. mn. w deklinacyi przymiot. i zaim. w rodzaju męskim (tak przy osobowych jak rzeczowych) ym i (imi), a w rodzajach żeń. i nij. emi: pilnymi uczniami, siwymi końmi, okrągłymi stołami, ale: z kochanemi siostrami, wielkiemi dziełami.
IV. przyp. l. poj. zaimków rodzaju żeńs. ma - ą: moją, twoją, swoją, naszą, samą, jedną, wszystką..; wyjątkowo ę mają: tę i tamtę.
Rzeczownik osobowy może być nazwą mężczyzny, albo kobiety, albo też dziecka; to też rozróżniamy trzy rodzaje rzeczowników i mówimy, że nazwy mężczyzn, jak np.: brat, syn, król, wódz, ułan, Jan, Zygmunt, Polak, Francuz, Niemiec, chłop, mularz, szewc, siłacz, są to rzeczowniki rodzaju męskiego.
Przymiotnik więc w odmianie swej stosuje się do rzeczownika, czyli, jak się zwykle mówi: przymiotnik zgadza się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.