terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Części mowy: ZwO/1924
- Część II. O częściach mowy w ogólności: Jak/1823
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Nomen: Don/1595
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Składnia: Kurh/1852
- Znamiona czasowe i trybowe: Trz/1865
- Źródłosłowy rzeczowne i przymiotne: Trz/1865
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus.
Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.
Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.
Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].
Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.
Rodzajem zowiemy w imionach żywotnych wyrażenie płci, lub niewyrażenie np. brat wyraża płeć męzką, siostra żeńską, dziecię żadnej płci nie wyrazie; brat przeto jest rodzaju męzkiego, siostra żeńskiego, dziecię, nijakiego, to jest nie znaczącego żadnej płci. W nieżywotnych Imionach rodzajem zowiemy podobność zakończenia do żywotnych już płeć wydających, już nie wydających.
Rodzaj Rzeczownika jest wzgląd na końcówkową z nim zgodę innego słowa; np. uczeń pilny czytał .
Trzy są rodzaje Rzeczowników w liczbie pojedynczéj: męzki, żeński i nijaki.
Rodzaj Rzeczowników polskich poznać można z płci przedmiotu, i z zakończenia Rzeczownika.
Rodzaje w liczbie podwójnéj. W téj liczbie pozostały ślady trzech rodzajów: a) Rodzaj społy [...]. b) Rodzaj żeński [...]. c) Rodzaj znamienity.
Słowo z przedmiotem zdania zgadza się w osobie i liczbie, w czasie zaś przeszłym zgadza się także w rodzaju.
Skutkiem tego złożenia z imiesłowem jest, że dzisiejszy czas przeszły jedyny ze wszystkich i rodzaj wyraża: pisał-em, pisał-am, pisał-em.
Oprócz tego tworzy przyrostek -na imiona wszystkich trzech rodzajów z rozmaitém znaczeniem, w którem atoli piérwotnego imiesłownego znaczenia nieraz dopatrzéć można.
Wyraźna jest tendencja do przeprowadzenia jednego typu na wszystkie rodzaje, osobna oczywiście w rzeczownikach, a osobna w zaimkach i przymiotnikach, chociaż i między niemi trafiają się przypadki wzajemnego oddziaływania.
Imiesłowów przeszłego czynnego i biernego używa się tu bez różnicy; powszechną formę nom. sg. neut. może zastępować tylko nom. sg. masc., o ile w tej liczbie i rodzaju jest przedmiot.
W języku portugalskim rozróżniamy dwa rodzaje: męski i żeński (masculino e feminino).
Przymiotniki.
Liczba (numero) — Rodzaj (genero).
Przymiotniki zgadzają się z rzeczownikiem w liczbie i rodzaju. Prawidła tworzenia liczby mnogiej przymiotników są te same co liczby mnogiej rzeczowników.
Powiązane terminy
- kategoria gramatyczna
- okoliczność (własność; kat. gramat.)
- przypadek (kategoria gram.; własność)
- rodzajowanie
- wzgląd gramatyczny