terminów gramatycznych online
słowo złożone wyraz złożony
Język: polski
Geneza: por. ros. глаголы сложенные (Łomonosow § 265 )
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O postaciach gramatycznych: Malin/1869
- Ogólne wykłady poprzedzające: Nał/1774
- Ortografia: SzyGram/1767
- Prawidła dla słów ułomnych i wyjątkowych: Oż/1883
- Zdanie szóste: Klecz/1767
- Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
Cytaty
Po trzecie znak pierwiastkowych słow jest, gdy w nazwiskach dawnych z dwoch słow złożonych toż samo znaczą złączone, co i rozłączone. A tak w słowach, Władysław, Mrakomyr, Radogoft [...] Wład, Radost, Mrak.
P. Jakże poznać słowo z dwoch złożone? O. Bo chcąc je rozłączyć, to albo jedno z nich nic nie będzie znaczyć, albo jeżeli oba będą co znaczyć, to by je potrzeba inaczej ułożyć; naostatek to słowo nie ile razy się łączy z imieniem przydatnym zawsze się staje słowo składane (jedno słowo składające), tak jak w Łacińskim in. nap: chcąc rozłączyć następujące słowa: rozpowiadać, obnoszę, przechodzę; pierwsze słowka: roz, ob, prze nic nie znaczą. Te zaś bez-sen-ny, wiele-władny choć mają niejakie znaczenie, chcąc jednak aby miały doskonałe, potrzeba by je tak ułożyć: bez snu, wiele władnący.
Les Latins ont retenu la terminaison grecque en as dans quelques môts composés, et au lieu de dire Paterfamiliae, ils ont dit Paterfamilias, Materfamilias etc.
[...]
Łacinnicy zażywają terminacji Greckiej na as w niektorych słowach złożonych, i zamiast co by mieli mowić Paterfamiliæ, mowią Paterfamilias, gospodarz, mtaerfamilias Gospodyni etc.
P. W ktorych słowach s bynajmniej się nie wymawia? O. [...] w Słowach Złożonych [...] z Zaimku Osiadłego, jako [...] Mesdames.
Złożone słowa można tak dzielić na syllaby jak i ich Proste.
Względem składu słów rozróżniamy: [...] złożone: półbeczek; niedopiérz; jeśli; Władysław.
Tylko w słowach złożonych mogą dwie samogłoski po sobie następować, np.. na-uka, za-orać, wy-obrazić.
Jednakże odmienianie słowa we środku, jak powyższe, wydaje nam się już za sztuczne, dlatego jest dążnością języka, pierwszą część słowa złożonego zostawić nieodmienną, a drugą odmieniać, choćby nie była w 1ym p. Tę dążność języka widzimy nie tylko w rzeczownikach, ale także w liczebnikach złożonych [...].
Słowa pod względem swego rodu są czworakie: [...]. 4. Słowa, w których skład wchodzą dwa, trzy lub cztéry słowa, nazywamy złożonemi, np. wielkanoc [...].
[…] Przyjimki w słowach złożonych przemieniają niedokonane słowo w dokonane […].
A złożone i dokonawcze to słowo z dołączeniem poj ma Pojdę pójdź, trzeba pojśdź, pójście, pójdźmy, a pójdzenie nie-używane.
Глаголы по составу своему бываютъ: [...] 2) Сложные, złożone, въ которомъ присоединены другія слова; напр. błogosławić, współdziałać, dodać.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Etymologia — etymologija, źrzódłosłów, słoworód (t. 3, przyp.); verbum simplex — niezłożone, compositum — złożone; thema — źrzódło (t. 1, przyp., s. 170), tema (t. 1, przyp., s. 163), temat (t. 2, przyp., s. 215), terminatio — zakończenie, terminacyja (t. 1, przyp., s. 118) [...].