Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Cytaty 544 poz. • Strona 1 z 28  Tomasz Szumski

Język ludźki jest to zbiór giestów i wyrazów, przez ludzi dla zrozumienia się wymyślonych.

Język ludzki jest to zbiór giestów i wyrazów, przez ludzi dla zrozumienia się wymyślonych.

Każdy a przeto i polski język składa się z wyrazów. B. Wyrazy nasze, co do swej natury, są głosami przez usta wydanemi; co do znaczenia zaś, są znakami rozmaitych wyobrażeń naszych, np. papier, pióro, kwiat, człowiek, Bóg i t. d.

Każdy a przeto i polski język składa się z wyrazów. B. Wyrazy nasze, co do swej natury, są głosami przez usta wydanemi; co do znaczenia zaś, są znakami rozmaitych wyobrażeń naszych , np. papier, pióro, kwiat, człowiek, Bóg i t. d.

Każdy a przeto i polski język składa się z wyrazów. B. Wyrazy nasze, co do swej natury, są głosami przez usta wydanemi; co do znaczenia zaś, są znakami rozmaitych wyobrażeń naszych, np. papier, pióro, kwiat, człowiek, Bóg i t. d.

Umiejętność języka głosowego jest trojaka: niska, wyższa i najwyższa. Do niskiej umiejętności należy, aby rozumieć wyrazy i umieć ich do rozmów potocznych używać, a to tylko z używania ale nie z Grammatyki. — Taka umiejętność jest ludziom prostym właściwa.

Umiejętność języka głosowego jest trojaka: niska, wyższa i najwyższa. Do niskiej umiejętności należy, aby rozumieć wyrazy i umieć ich do rozmów potocznych używać, a to tylko z używania ale nie z Grammatyki. — Taka umiejętność jest ludziom prostym właściwa.

Do najwyższej umiejętności języka należy, nie tylko znać i rozumieć wyrazy pojedyncze i umieć ich w sprawach potocznych używać, ale też trzeba umieć samemu z wyrazów języka swego rozmaite nowe myśli i rzeczy jak najlepiej ułożyć, np. rozmaite memoriały, dekreta, komedie, rozprawy filozoficzne, kazania, mowy i t. d.

Grammatyka jest dwojaka, powszechna i szczególna. [...] Powszechna Grammatyka zawiera takie prawidła, które się we wszystkich językach znajdują, np. stopniowanie, przypadkowanie, czasowanie i szykowanie.

Grammatyka jest dwojaka, powszechna i szczególna. [...] Powszechna Grammatyka zawiera takie prawidła, które się we wszystkich językach znajdują, np. stopniowanie, przypadkowanie, czasowanie i szykowanie.

Szczególna zaś Grammatyka zawiera takie prawidła, które się tylko w jednym języku znajdują, np. jak się w polskim języku stopniuje, przypadkuje, czasuje i szykuje.

Nauka ta, która uczy najwyższej umiejętności języka, nazywa się: Sztuka pisania w rozmaitych przedmiotach. [...] Sztuka pisania jest dwojaka: prozaiczna i poetyczna. Prozaiczna (Prozaika) uczy pisać prozą, czyli mową niewiązaną; poetyczna zaś (Poetyka) uczy pisać wierszami.

Prawidła grammatyczne dzielą się na 4 następujące części.

Pierwsza: O czytaniu i pisaniu pojedynczych głosek i wyrazów. Nazywa się ona Początkownia, dlatego że początków języka naucza.

Prawidła grammatyczne dzielą się na 4 następujące części.

Pierwsza: O czytaniu i pisaniu pojedynczych głosek i wyrazów [...].

Druga: O odmianie wyrazów przez stopniowanie, przypadkowanie i czasowanie. Nazywa się ona Odmieńnia (Etymologia w ściślejszem znaczeniu).

Czwarta: O rozrodzeniu się wyrazów (wyrazorodztwie), np. jakie wyrazy od Słowa: rodzić, albo od Rzeczownika: Kamień urodziły się, i o utworzeniu nowych niedostawających jeszcze, i potrzebnych z duchem języka zgodnych wyrazów (wyrazotworstwie).

Czwarta: O rozrodzeniu się wyrazów (wyrazorodztwie), np. jakie wyrazy od Słowa: rodzić, albo od Rzeczownika: Kamień urodziły się, i o utworzeniu nowych niedostawających jeszcze, i potrzebnych z duchem języka zgodnych wyrazów (wyrazotworstwie).

Do wymawiania głosek i wyrazów potrzebujemy: 1) Głosu, powinien on bydź czysty, gładki, niechrapliwy, przyjemny i zrozumiały. 2) Gardła, powinno bydź czyste, wolne i lekkie. 3) Języka, powinien on bydź lekki, żywy i prędki. 4) Zębów, powinne one bydź, wszystkie całe i niewyszczerbione. 5) Warg, powinne one bydź średnie, ani za grube ani za cienkie, żywe i nie odstawce daleko od zębów. 6) Nosa, powinien on bydź zdrowy i czysty.

Do wymawiania głosek i wyrazów potrzebujemy: 1) Głosu, powinien on bydź czysty, gładki, niechrapliwy, przyjemny i zrozumiały. 2) Gardła, powinno bydź czyste, wolne i lekkie. 3) Języka, powinien on bydź lekki, żywy i prędki. 4) Zębów, powinne one bydź, wszystkie całe i niewyszczerbione. 5) Warg, powinne one bydź średnie, ani za grube ani za cienkie, żywe i nie odstawce daleko od zębów. 6) Nosa, powinien on bydź zdrowy i czysty.

Do wymawiania głosek i wyrazów potrzebujemy: 1) Głosu, powinien on bydź czysty, gładki, niechrapliwy, przyjemny i zrozumiały. 2) Gardła, powinno bydź czyste, wolne i lekkie. 3) Języka, powinien on bydź lekki, żywy i prędki. 4) Zębów, powinne one bydź, wszystkie całe i niewyszczerbione. 5) Warg, powinne one bydź średnie, ani za grube ani za cienkie, żywe i nie odstawce daleko od zębów. 6) Nosa, powinien on bydź zdrowy i czysty.

O wymawianiu, czytaniu i pisaniu pojedynczych głosek i wyrazów.