Cytaty 250 poz. • Strona 3 z 13  Kam 1870   

Imiesłów jest to część mowy odmienna, która pochodzi od słowa, czasem kończy się na ąc lub szy, i podobnie jak słowo maluje czynność i czas, a częściej zaś ma zakończenie przymiotników na ny, ty, ły, i wtedy z odmian podobny jest do nich.

Liczebnik jest to część mowy nieodmienna, która pokazuje liczbę oznaczoną, lub nieoznaczoną, i odpowiada na pytanie ile?.

Słowo jest to część mowy odmienna, która wydaje sąd o osobach lub rzeczach, malując ich czynność, byt, albo stan, a gdy jest rozwinięte, pokazuje jeszcze osobę i czas.

Zaimek jest to część mowy nieodmienna, która się używa zamiast imienia lub téż kładzie się przy imieniu dla określenia tegoż.

Przymiotniki [...] mają jeszcze czasem podobieństwo do rzeczowników, gdy same bez nich się używają i zastępują rzeczowniki, których łatwo domyślić się można: np. Ubogiemu dałam jałmużnę. [...] Ubogiemu odpowiada na pytanie komu? i wyraźnie zastępuje miejsce rzeczownika. [...] Dla odróżnienia jednakże takich pozornych od właściwych rzeczowników, nazywamy takowe: przymiotnikami wziętemi rzeczownie.

Przyimek jest najważniejszą częścią z pomiędzy nieodmiennych, bo stojąc przy imieniu wyraża stosunki zachodzące pomiędzy wyrazami, które przez samą zmianę końcówek imienia wyrazić by się nie dały.

Przysłówek jest to część mowy nieodmienna, która się odnosi do słowa i określa je. [...] Przysłówek jest przymiotem słowa, jak przymiotnik jest przymiotem rzeczownika, i musi odpowiedzieć na jedno z tych czterech pytań, czy? jak? gdzie? kiedy?.

Spójnik jest to część mowy nieodmienna, która spaja dwa wyrazy a częściej dwa zdania, i łącząc je, także różne względy pomiędzy zdaniami wyjaśnia.

Wykrzyknik jest częścią mowy nieodmienną, która wyraża mocniejsze jakieś uczucie gniewu, radości, oburzenia, przestrachu i t.d.

Zdanie jest to myśl wyrazami jasno wypowiedziana i wydająca sąd o jakiejś osobie lub rzeczy.

Odmiana grammatyczna jest to wyjaśnienie stosunku wyrazu do myśli.