Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczebnik porządkowy

Język: polski
EJP 1991, 187 Definicja współczesna

Liczebniki porządkowe wskazują na miejsce zajmowane przez dany obiekt. Pod względem funkcji składniowej i właściwości morfologicznych nie różnią się od przymiotników [...].

Cytaty

Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.

Liczebniki porządkowe są te, które wyrażają porządek kolejny rzeczowników i odpowiadają na zapytanie: Który? Która? Które?.

Liczebniki porządkowe spadkują się jak przymiotniki, mają trzy rodzaje, siedm spadków, ale tylko liczebniki: Piérwszy, drugi, setny, tysiączny, milionowy, mają obie liczby.

Tenże przyimek łącząc się z liczebnikami porządkowemi w prz. 4 r. n. wziętemi, daje początek przysłówkom służącym do wyliczania następstwa.

Liczebniki [...] porządkowe są te, które oznaczają rzeczy porządkiem wyszczególnione, kładą się na pytanie który? która? które? np. pierwszy, pierwsza, piérwsze.

[…] Prócz liczebników głównych i zbiorowych mámy jeszcze tak zwane porządkowe, oznaczające poniekąd koléj nástępstwa, w którym po sobie następują jistoty odnośnie do miejsca lub czasu […].

[…] W polskim urobił się ten liczebnik porządkowy na pérvy […].

Liczebniki są [...]: porządkowe, które wyrażają porządek, czyli koléj wymienianych osób lub rzeczy, gdy chcemy powiedzieć, która miała miejsce pierwsze, która drugie, trzecie, dziesiąte i t.d.

Liczebniki oznaczone dzielą się jeszcze ze względu na ich znaczenie na: a) piérwotne czyli główne (kardynalne), dla tego tak nazwane, iż się z nich inne urabiają, te odpowiadają na pytanie ile? […]; b) porządkowe, wskazujące porządek rzeczy po sobie następujących [...]; c) mnożne albo spółkowe, znaczące ilość rzeczy jednego gatunku, do całości innéj rzeczy należących czyli w niéj powtórzonych [...]; d) społeczne, oznaczające społeczeństwo z wyrażoną liczbą istot [...].

Liczebniki porządkowe, mnożne, gatunkowe, wielokrotne odmieniają się jak imiona przymiotne […].

Liczebniki porządkowe są takie, które oznaczają porządek, w jakim osoby lub rzeczy po sobie następują. Liczebniki porządkowe odpowiadają na pytanie: który z porządku? która z porządku? które z porządku? i są następujące: pierwszy-a-e, drugi-a-e-, trzeci-a-e- [...]

Liczebnik dzieli się na ilościowy, czyli główny i porządkowy [...] Liczebnik główny oznacza ilość przedmiotów i odpowiada na pytanie: ile, wiele? [...] Liczebnik porządkowy oznacza porządek, w jakim rzeczy po sobie następują, i odpowiada na pytanie: który-a-e?

Liczebniki: piérwszy, wtóry (albo: drugi) trzeci, dziesiąty, setny itp. nazywamy [liczebnikami] porządkowemi, ponieważ oznaczają porządek w jakim osoby lub rzeczy po sobie następują, a używamy ich na pytanie: który z porządku, czyli który z kolei.

Na koniec odmieniają się na wzór przymiotników wszystkie liczebniki porządkowe.

Числительныя имена бываютъ: [...] 2. Порядковыя, [liczebniki] porządkowe, означающія послѣдовательность или порядокъ, въ какомъ, при означеніи счета, одинъ предметъ слѣдуетъ за другимъ. Порядковыя узнаются по вопросу który? (который?), напр. pierwszy, dziesiąty, setny и т. п.

Liczebniki, inaczej liczbowniki, wyrażają [...] porządek, według którego przedmioty po sobie następują; np. pierwszy tydzień, drugi dzień, druga godzina, trzeci dom, dwudziesta wiosna, setna rocznica, i t. p., i te noszą nazwę liczebników porządkowych.

Liczebniki porządkowe (numeraes ordinaes) są: o primeiro pierwszy (a primeira pierwsza), o segundo drugi (a segunda druga), o terceiro trzeci, o quarto czwarty, [...].

Liczebniki porządkowe, o ile się ich nie wypisuje słowami, wyraża się cyfrą bez kropki [...].

§ 77. IV. Liczebniki porządkowe oznaczają, w jakim porządku osoby lub rzeczy po sobie następują. Odpowiadamy niemi na pytanie: który z kolei? który w porządku? np. przyjechałem pierwszy, ty przyjechałeś drugi, brat przyjechał dziewiąty.

Liczebniki porządkowe i ilościowe (główne, ułamkowe, zbiorowe, wielorakie, mnożne) oznaczone i nieoznaczone.

Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy [...], 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...).

Liczebniki porządkowe (ordinaes):

primeiro -a -os -as - pierwszy - a -i -e

segundo -a - drugi (wtóry -ra)

Liczebniki (numeralia) ★oznaczone i ★nieoznaczone: a)porządkowe (ordinalia), b)ilościowe: 1) ★główne (cardinalia), 2) ★ułamkowe, 3) ★zbiorowe, 4) ★mnożne, 5) ★wielorakie.

Porządkowe, p. liczebniki.

Często wyodrębniamy jakiś przedmiot licząc miejsce, które on właśnie w szeregu wielu podobnych przedmiotów zajmuje [...]. Do tego celu używa się liczebników porządkowych, np. pierwszy, trzeci, dwunasty, dwudziesty ósmy, tysiączny itd.