spółgłoska gardłowa

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• DwBg/1813
• Jak/1823
• Mucz/1825
• SkorM/1828
• Bor/1830
• Rozp/1830
• Such/1849
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Oż/1883
• KarłT/1885
• Jes/1886
• Kr/1897
• Rozw/1923
• Gaert/1927
• Kor/1961

Gardłowé spółgłoski, 2.

Nadto dzielą się spółgłoski według organu, którym się wymawiają na wargowe: b, f, m, p, w; podniebienne: c, d, dz, l, n, t, r, s, z; gardłowe: ch, cz, dź, g, h, k, sz, ż; płynne: l, m, n, r.

O głoskach gardłowych. 1. Głoski syczące gardłowe sz, ż, cz, dż nie mają żadnego syczącego miękkiego brzmienia. Dodawszy do nich dwie syczące odbite c, dzc, mamy sześć spółgłosek syczących, które się miękczyć nie mogą. 2. Głoski gardłowe g, k, lubo zawsze tylko na samogłoskę cieńszą i spływają, i przed samogłoską e bezpośrednio stanąć nie mogą, lecz się po nich kładzie cieńsza samogłoska i; jednakże są twardemi równie jak przydechowe ch, i h, lubo te już na grubszą y, już na cieńszą samogłoskę i spływają [...].

[...] ह ha, wymawia się jak niemieckie h i do szeregu garłowych należy.

Przy wyrobieniu spółgłosek podniebiennych i gardłowych, język jest główném narzędziem stanowiącém rodzaj brzmienia.

Na nic bowiem nie przyda się wiadomość dziecku, że ta lub owa zpółgłoska [!] jest wargową, zębową, podniebienną lub gardłową i t. d. owszem, ostatni sposob ich wykładania wpadając w anatomię, obcy przedmiot Grammatyce szczegulnej, zwłaszcza początkowej, trudzi młode umysły, nudzi, i odstręcza.

Układ spółgłosek. gardłowe g, k, h, ch

Spółgłoski gardłowe: g, k; h, ch, nie miękną w wlaściwém swém brzmieniu, lecz pożyczają sobie miękkich od spowinowaconych podniebiennych […] tj. słabe g od słabego d […].

[…] Spółgłoski, przy których urábianiu język działá przy gardle, nazywámy gardłowemi, takiemi są: g, k, h, ɦ.

Samo się przez się rozumié, że postać temátu nie ulega żádnéj przemianie przed spójką i, jeżeli piérwotnik, od którego jest urobiony temát, kończy się na spółgłoski gardłowe, wargowe albo płynne […].

Według narzędzi mownych ruchomych, spółgłoski się dzielą na wargowe i językowe. […] Językowe, na podstawie narzędzi nieruchomych, w pobliżu których język działa, dzielą się na: zębowe, podniebienne i gardłowe.

Środkujące między 1em a drugiem prawidłem, i kończące się na spółgłoski czysto gardłowe g, k, i gardłowo dechowe h, ch, nieuginające się w 7m przypadku liczby pojed. i w pierwszym przypadku liczby mnogiej, zatem ma to prawidło osobne i zawiera wszystkie na te spółgłoski kończące się rzeczowniki pierwotne, pochodne, zdrobniałe rozmaite i składane ile jich tylko jest.

[Kucharski Andrzej]„Nie nazywajmy głoski c-h przydechem mocniejszym, ale głoską gardłową przydechową bo taką jest w języku greckim".

SPÓŁGŁOSKI [...] Przeciągłe Głośne Ciche [...] Spółprzeciągłe. Spółsyczące dz c. Spółszumiące dź cz. Doraźne. Gardłowe [Głośne] g [Ciche] k. Zębowe [Głośne] d [Ciche] t. Wargowe [Głośne] b [Ciche] p.

1.Pierwszy podział spółgłosek podług organów artykulacyi („narzędzi mownych"):

a). Wargowe: p, b, — f, w.

b). Zębowe: t, d,— s, z — c, dz — ł, n (nazywają się one także: językowo- zębowe).

c) . [Spółgłoski] Gardłowe k, g — ch, h.

d). Podniebienne cz, dż — sz, ż — r, rz; ć, dź — ś, f — j, l, ń.

Cały stan rzeczy przedstawia się krótko w ten sposób: utrzymane na gruncie lechickim tь̭r˳t (t. z. o ile nie uległo dyspalatalizacji przed twardemi przedniojęzykowemi) przedstawiało się w dwojakiej postaci: przed wargowemi i gardłowemi palatalność głoski r była utrzymana, zresztą wcześnie znikła (por. północno-wielkoruskie podobne stosunki).

Gardłowe, p. spółgłoski.

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego.

Terminologia. Litera vocalis brevis — głoska samogłoska, wokala krótka, longa — długa, a, e, o — jasna, á, é, ó — ściśniona, nasalis — nosowa, diphthongus — dwugłoska, dyftong, consonans gutturalis — spółgłoska gardłowa, muta — pomowna, semivocalis — przedmowna, liquida — łagodna (t. 3), consonans dura — twarda (t. 2, s. 24), mollis — miękka [...].