Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przysłówek
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: przysłowek
Język: polski
Dział: Części mowy (współcześnie)
  • Kilka słów o etymologii właściwej jako sprawozdanie o niniejszej pracy złożone: Trz/1865
  • O pierwiastkach: Trz/1865
  • O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
  • O zdaniu pojedyńczym: Kras/1897
  • Stopniowanie przymiotników: Trz/1865
EJP 1991, 278 Definicja współczesna

Przysłówek jest częścią mowy skupiającą wyrazy, których prymarną funkcją jest funkcja określenia adwerbalnego.

Cytaty

Ant/1788, s. 74 Definicja

Przysłówki wyrażają rozmaité okoliczności, jako przymiotu, twiérdzenia, przeczenia, wątpliwości, porównania, czasu, liczby, porządku, miéjsca.

Ant/1788, s. 75

Przysłówki znaczącé przymiot kończą się pospolicie na ly, i nájczęściéj, jeśli słowo rządzi spadkiem czwartym, przysłowek kładnie się po spadku, lubo czasem lepiéj jest położyć go przed słowem po przypadku piérwszym, n.p. he beat him severely Bił go okrutnie. You basely wrong my honour Podłomyślnie czynisz mi krzywdę.

Ant/1788, s. 76

Przestroga Uważać potrzéba, kiedy sie u Anglików używa not a kiedy no. Piérwszégo Przysłówka użycie pokazało się dosyć w czasowaniach, o drugim więc namiéniemy.

Trz/1865, s. 15

[Zygmunt Sawczyński] Dział VII. Partykuły: przyimki, przysłówki i spójniki.

Trz/1865, s. 15

[Zygmunt Sawczyński] Dział VII. Partykuły: przyimki, przysłówki i spójniki.

Trz/1865, s. 26

§. 6. Jest jeszcze jeden podział piérwiastków, t. j. a) na piérwiastki imion, b) piérwiastki czasowników, c) piérwiastki zaimków. Z piérwszych powstają imiona, z drugich czasowniki, z trzecich zaimki i pokrewne im przyimki, spójniki i niektóre przysłówki.

Trz/1865, s. 123

Formy dobrze (melius), gorze (pejus), które w psałterzu Małgorzaty i gdzieindziéj znajdujemy, są stopniem wyższym rodzaju nijakiego z funkcyją przysłówkową, podobnie jak piérwotny rodzaj nijaki stopnia równego: łatwo, trudno i t. p. podziśdzień jako przysłówek się używa; a dzisiejsze przysłówki (onie)mal, (wz)dłuż, (w)szerz, niż, (po)wyż i t. p., które w skutek uronienia końcowego e z male, dłuże, szerze, niże, wyże powstały, są także niezbitym powyższego twierdzenia dowodem.

Kras/1897, s. 23

Przysłówki na—o, użyte nieosobowo (n.p. zimno, cicho i t. p.) są to właściwie przymiotniki rodzaju nijakiego w formie niezłożonej; później, kiedy zatracono poczucie, że to są przymiotniki, i zaczęto je uważać za przysłówki, to według ich analogii zaczęto tak samo używać i przysłówków na -ê (jak dobrze, źle i t. p.) oraz stopnia wyższego na -ej (jak lepiej, gorzej i t.p.), tak iż obecnie mamy wyrażenia nieosobowe przysłówkowe na -o, na -e i na -ej.

Powiązane terminy