analogia

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mal/1700
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Jak/1823
• Mucz/1825
• SkorM/1828
• Ryk/1850
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Mał/1879
• KarłT/1885
• Uchw.AU/1891
• Kr/1897
• Król/1907
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Król/1922
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Gaert/1927

H [...] będąc wokálą, nic nie brzmi, tylko się dla ánálogiéj kłádzie, to jest dla znáku, że i w łácinie jest w tákichże terminách.

Słowá, łácińskiego Języká (Partes Orationis) są Ośmiorákiego rodzáju: Nomen, Pronomen, Verbum, Participium, Adverbium, Praepositio, Coniunctio, Interiectio. Z tych cztery pierwsze, są F[le]xibiles, ktore się nákłániáją, to jest, declinowáć się albo coniugowáć pozwaláją: (i to álbo podług Analogiej, porządnie, albo też podczás Anomali[a]è, nieporządnie). Inne záś, są Inflexibiles, albo nieodmienne i nienákłonne.

Potrzebuje w niektórych terminach analogia, (to jest fundament związku ktory jest między terminami oryginalnemi, i od nich pochodzącymi,) ażeby się mowiło sa so, sa, á pisało c [...].

Ale kiedy Francuzi chcą uczynić brzmienie ża że, w tych terminach gdzie analogia potrzebuje áby było g, to po g kładą e.

Analogia niekiedy wykazuje prawdziwą pisownią.

Jaka w rzeczach żyjących, tj. w ludziach i zwierzętach jest płeć, taka się i w ich imionach wydaje. W rzeczach nieżywotnych płci nie masz; a przecię w imionach ich, takież same są rodzaje, męski, żeński i nijaki: a to z przyczyny podobności, czyli analogii zakończeń powierzchownych w imionach, np. syn i młyn, oba się kończą na n, oba przeto są rodzaju męskiego [...].

Who. Wraz z swemi przypadkami, używa się tylko z imienami ludzi, lub rzeczy nieżyjących przeniesionych poprzez analogią do rzędu istot żyjących.

[…] W odmienianiu rzeczowników złożonych bierze górę analogia (podobność) nad loicznością: loicznością jest, odmieniać tę część rzeczownika złożonego, która jest w 1ym p.; analogią zaś jest odmieniać go na końcu.

Jeżeli zaś i na drodze historyi języka i przez analizę form przychodzimy do przekonania, że pochylone a, jako też ścieśnione é były to niegdyś samogłoski długie: wymaga przeto sama analogia, ażeby rozumieć to samo i o pochyloném ó.

Były jednakże kiedyś w obiegu jako formy uboczne i "kocha-j-ę, kocha-j-esz, kocha-je" itd. utworzone pod wpływem analogii form boleję, kupuję, kuję, biję, leję.

Przed przyrostkiem każda samogłoska jest dobrą, byleby tylko świeżo powstający wyraz był podobny do już dawniéj urobionych (analogia), a przytém też ani ucha ani języka nie targał (eufonia).

Analogie Analogija. Może Dobór ? (porówn. W sprawie pisowni i t. d. str. 4 odsyłacz: „Analogizm proponuję jako termin do oznaczenia całego ogółu zjawisk, które nazywamy przeniesieniem form, słoworodem ludowym, analogiją (w specyficznym rozumieniu) i t. d. Może by się przydał, jako uogólniający pewną ilość pojęć i jako słoworodowo giętki; można by od niego utworzyć przymiotnik analogistyczny, przysłówek analogistycznie, rzeczowniki analogista w (znaczeniu badacza zjawiska analogizmu), analogizmat (w znaczeniu pojedyńczego okazu analogizmu), analogistyka (w znaczeniu metody lub dyscypliny) i td.”). [Znak: #].

Znaki [...] # Analogija, Analogizm i.t.d.

Dz w bezokolicznikach z osnową na g (módz, ledz) i ł w imiesłowie czynnym przeszłym I (starłszy, zjadłszy)—to klasyczne przykłady owych nieprawidłowości, o których wspominano powyżej. Pierwsza jest ilustracyą błędnego zupełnie zastosowania analogii (jak noga-nodze, mogę-módz) *), w drugiej mamy wyraz mylnego, przez postęp nauki usuniętego zapatrywania na budowę imiesłowu czasu przeszłego.

Wobec mnóstwa wyrazów podobnych, na t: ambitny, konsekwentny, aksamitny i swojskich: błękitny, bitny — analogja do "smaczny", z osnownem k, nie jest tu uzasadnioną.

Końcówka m nie ę w 1 osob. l. poj. czasowników umieć, rozumieć, śmieć: umiem, rozumiem, śmiem, na podstawie analogji: wiem.

Niekiedy też działają względy inne np. wpływ analogji, czyli różnych wyrównań bądźto ortograficznych, bądźto wymawianiowych np. spać – spię zam. śpię, wyspa – na wyspie zam. na wyśpie i t. d.

Jest to e wstawione dowolnie na podstawie analogji: kotek, chłopiec itp.

Stosunki dzisiejsze są mocno pomięszane działaniem analogji, bo duża część należących tu przykładów — to formy czasu przeszłego [...].

W wielu z tych wypadków analogja (t. zw. etymologja ludowa itp.) jest widoczna; jeszcze widoczniejsza przy przejmowaniu obcych wyrazów.

§ 94. Z wymienionemi wyżej pod b) nowemi»pierwotnemi« tworami o znaczeniu przeważnie zgrubiałem łączy się po części oboczność dźwięcznych i głuchych spółgłosek w tych samych wyrazach, w jednych wypadkach wywołana kontaminacją (analogją), w innych odziedziczona lub na wzór odziedziczonych oboczności wprowadzana.