casus instrumentalis

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kus/1646
• Gut/1668
• Gut/1669
• Malcz/1687
• Mon/1722
• Tr/1764
• Cas/1797
• Prz/1816
• Desz/1846
• Mał/1879
• KarłT/1885
• Kras/1897
• BdC/1915
• PolTerm/1921
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Szob/1923
• Gaert/1927
• Łoś III/1927

Instrumentalis Pánem mit dem Herren.

Instrum: łáwa mit der bank.

Die Zahlendung Spadek (CASUS.) Wie viel sind der ZahlEndungen bey den Pohlen? Acht als: 1. Die Nennendung (Nominantivus) Miánujący [...]. 2. Die Geschlechtendung (Genitivus) Rodzący [...]. 3. Die Gebendung (Dativus) Dáwający [...]. 4. Die Klagendung (Accusativus) Oskarżájący [...]. 5. Die Rufendung (Vocativus) Wzywájący [...]. 6. Die Nehmendung (Ablativus) Odbierájący [...]. 7. Die WerckzeugsEndung (Instrumentalis) Státkowy [...]. 8. Die OrtEndung (Localis) Mieyscowy [...].

Wie viel sind die Zahlendungen bey den Pohlen? Acht / als: 1. Die Nennendung (Miánujący) [Nomintivus] [...]. 2. Die Geschlechtendung (Rodzący) [GENITIVUS] [...]. 3. Die Gebendung (Dawájący) [DATIVUS] [...]. 4. Die Klagendung (Oskarżájący) [ACCUSATIVUS] [...]. 5. Die Ruffendung (Wzywájący) [VOCATIVUS] [...]. 6. Die Nehmendung (Odbierájący) [ABLATIVUS] [...]. 7. Die Werckzeugsendung (Státkowy) [INSTRUMENTALIS] [...]. 8. Die Orthendung (Mieyscowy) [Localis] [...].

Wie viel sind Casus? Sechs. Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, und Ablativus. Denen werden noch zwey zugesetzet/ und heissen Instrumentalis und Localis [...].

Sędzia der Richter hat folgende Art in der Declination: Sing. N. Sędzia, G. Sędziego, D. Sędziemu, Acc. Sędziego. V. o Sędzio. Inst. Sędzią. Loc. w Sędziu.

Sędzia der Richter hat folgende Art in der Declination: Sing. N. Sędzia, G. Sędziego, D. Sędziemu, Acc. Sędziego. V. o Sędzio. Inst. Sędzią. Loc. w Sędziu.

Womit? mit dem Casu Instrumentali.

N. g. D. A. V. I. L. Spadki Polskie. Nominativus, genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Instrumentalis, Localis.

Der Deutsche hat, nach Adelung, nur vier dergleichen Fälle; der Lateiner sechs, der Pole aber gar sieben Casus oder Fälle gedacht, nämlich: .1. den Nominativus, 2. den Genitivus, 3. den Dativus, 4. den Accusativus, 5. den Vocativus, 6. den Instrumentalis, 7. den Localis.

Den Instrumentalem, nehmen diejenigen Beywörter zu sich, die auf ein Werkzeug hinweisen [...].

Der Instrumentalis wird aber auch gebraucht, wenn das Prädicat vor sich stehen hat: die Zeitwörter być seyn, zostać werden, sądzić urtheilen [...].

Chciałbym mieć Przypadki Imion [...] wyraźnie a stosownie mianowanemi zwyczajem naszych dawnych Nauczycielow Gramatyki Łacińskiej. Oto są moje mianowki, które tu przyłączam dlatego, iż się już w tym Artykule po części do nich stosowałem i w reszcie stosować będę; a te są: Mianowalny (Nominativus), Zaczyjalny (Genitivus), Oddawalny (Dativus), Przedstawialny (Accusativus), Wzywalny (Vocativus), Pomagalny (Instrumentalis) i Przymieszczalny (Localis).

Mianowicie zlany tu jest właściwy Genitivus i Ablativus, którego to ablatiwu mieszać nie trzeba (np. za przykładem łaciny) z naszym VItym przypadkiem; ten bowiem jest u nas „narzędnikiem“ (instrumentalis) i nie ma żadnéj wspólności z ablatiwem właściwym, wyrażającym rozbieg i odbieg jednéj rzeczy od drugiéj.

Przypadki Casus. Najstosowniéj oznaczać je liczbami: pierwszy, drugi i t. d.[pp. 1, pp. 2 i t. d.]. Ablativus wypada nazywać ósmym [pp. 8]. szósty zaś oznaczałby Instrumentalis.

Przypadki Casus [...] [Przypis pod tekstem A. A. Kryńskiego] [...] Dosyć tu przypomniéć porządek przypadków np. u Miklosicha, gdzie przyp. 1 = nom., 2 = voc., 3 = acc., 4 = gen., 5. = dat., 6 = instr., 7 = loc.; widoczna więc niezgodność z systemem dawnym, od przyp. 2-go do 5 włącznie. Niesłusznie téż byłoby oznaczać liczbą 8 łaciński ablativus, skoro przypadek ten (w łacinie) miejsca 8-go z rzędu nie zajmuje.

[…] Język polski posiada 7 następujących przypadków: nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, instrumentalis, localis […].

W zakresie prawideł gramatycznych, a więc przy interwencji nie dosyć ścisłego myślenia językoznawczego (lingwistycznego), możemy wskazać na zwirylizowanie całego masculinum przy zamianie dawnego przepisu Szylarskiego i Kopczyńskiego, że należy rozróżniać w I. pl. przymiotników i zaimków [-imʹi] (-ymi, -imi) od [-emʹi] (-emi).

Przypadek: mianownik (nominativus), dopełniacz (genetivus), celownik (dativus), biernik (accusativus), wołacz (vocativus), narzędnik (instrumentalis), miejscownik (locativus).

Toteż język t. zw. Łemków ma aż poza Wisłok: konsekwentny akcent polski; nieraz polskie nosówki [...]; końcówka instr. sg. fem. -om [...]; polskie g [...]; pol. e z ъ [...], pol. 'u; [...] rzadziej trot: [...] driga (= pol. dial. droga); małopolską fonetykę międzywyrazową [...], sporo polskich wyrazów.

Zresztą w obu klasach w niektórych przypadkach (instr. sing. i w niektórych liczby mnogiej) nastąpiło prasłowiańskie skrócenie [...].

§ 27. Długie powstałe ze ściągnięcia. Główne kategorje są: Praesentia typu czytám czytász.... [...] Infinitywy typu siáć báć się.... [...] Złożona odmiana przymiotnika: dobry [...] Instr. sg. f. drogą.

Odmiana złożona przymiotnika, i. sg. f. -ą, g. pl. -i (<- ьjь).

I. sg.

§ 69. Końcówka -om, właściwa niegdyś tematom na -o z poprzedzającą spółgłoską twardą (Gr. stsł. § 124), już w czasach przedhistorycznych ustąpiła miejsca końcówce -em dawnych tematów na -jo [...].

Instrumentalis singularis § 69.

Instrumentalis, p. przypadki.

★Przypadki - formy imion i zaimków, wskazujące na ich funkcję znaczeniową w stosunku do innych wyrazów w zdaniu: 1. ★mianownik (★nominativus) [...], 6. ★narzędnik (★instrumentalis, ablativus).