Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

litera wielka

Hasło w cytatach: litery wielkie, wielka litera, wielkie A, wielkie litery, wielkie postaci
Język: polski
Dział: Pisownia (współcześnie)

Cytaty

To jednák pewna, że Stárodawni záwsze je rozdzieláli, ták iż i dotychczas jeszcze w Inscriptiách wielkiemi Literámi uczynionych, ktore jákoby náśládują stárodawnego pisánia, lepiej zoczysz nápisáne AE, niżeli Æ.

O. Dwojakim. 1. pisząc literę małą za wielką i przeciwnie. 2. kładąc jednę za drugą. § II. Używanie wielkich liter. P. Gdzie się powinny pisać wielkie litery?

Liter Polską mowę składających liczy się dwadzieścia sześć: Litery wielkie; ABCDEĘFGHIJKLŁMNOĄPRSTUWYZ. Litery małe; a b c d e ę f g h i j k l ł m n o ą p r s t u w y z.

Gdzie nie zachodzi żadna z wyliczonych przyczyn pisania wielkiej litery, tam małą kłaść należy.

Litery większe albo głowne.

Lettres majuscules ou capitales.

Tak Francuzi nazywają wielkie litery.

W pismach niektórych najnowszych, wielu szanownych Autorów, widać też Przymiotniki od imion narodowych pochodzące wielkiemi literami pisane.

Pismo z samych wielkich postaci, wskazuje wieki 5 do 6. Calowe, pół calowe, wieki 5 do 9; pismo z samych małych postaci, lecz nie Nowogotyckich czyli zakonnych, wieki od 5 do 13.

Wielką [...] literą nazywa się.

§. 831. Zwyczajem jest w języku naszym pisać pierwszą głoskę w niektórych wyrazach wielką literą, a to dla szczególniejszej odznaki.

Piszemy wielką literą:

1) Początek każdego [pojedyńczego albo złożonego] zdania, a w poezyi początek każdego wiersza;

2) Wszystkie imiona własne, t. j. nazwy osób (ludzi, bogów, duchów itd.), zgromadzeń zakonnych, narodów, krajów, miast i wsi, jako też i mieszkańców tychże; imiona własne zwierząt; nazwy rzek, gór, jezior, herbów, świąt, ciał niebieskich, itd.

Rodzaju nijakiego ze znaczenia są: wszystkie imiona wyrażające istoty niedorosłe, nierozwinięte, niedawno narodzone, np. dziecię, niemowlę, źrebię, cielę, kurczę, jagnię itd., niemniéj nazwy liter, np. wielkie A, małe b, twarde t, miękkie c; nakoniec wyrazy i całe zdania rzeczownie wzięte, np. piękne to twoje zaraz, prawdziwe twoje "jak matkę kocham".

Słowoczasownik

Badać z-Badać

Budować z-Budować [...]

[w przypisie] Źródłosłowy. wielkimi literami, a małemi dobierane litery do nich, według potrzeby i użycia.

Po dwukropku, pisać wolno i należy wielką literę tylko wtenczas, kiedy przytaczamy cudze słowa.

IV. Wielkie litery.

Piszemy wielką literą: a) Wyraz początkowy każdego okresu, a więc zawsze po kropce, albo też i po dwukropku, mianowicie przed przytoczeniem cudzego tekstu oraz przy wyliczeniach kategorycznych (jak w tym właśnie ustępie); w poezyi początek każdego wiersza.

W nazwach geograficznych pisać należy wielką literą wyrazy wyróżniające: morze Czarne, dolina Kościeliska, cieśnina Kaletańska i t. p., nazwy zaś dwuwyrazowe, jak Morskie Oko, Biała Woda, Nowy Świat, Czerwony Klasztor, wielką literą w obu wyrazach.

WIELKIE LITERY 1) Piszemy na początku pierwszego słowa w zdaniu. 2) Imiona własne osób, nazwiska rodowe, przydomki: Apollo, Bolesław Chrobry [...] 3) Nazwy gieograficzne: Europa, Polska, Warszawa, Tatry, tudzież złożone: Sądowa Wisznia, Nowe Miasto, Wola Węgierska itd.

W nazwach gieograficznych, złożonych z rzeczownika (imienia pospolitego) i przymiotnika, tylko w przymiotniku zostaje wielka litera: morze Bałtyckie, góry Tatrzańskie.

Wielkie i małe litery. Imiona własne [...] piszemy dużą literą np. Jan Kochanowski. [...] Zaczynamy pismo od wielkiej litery, od której też rozpoczynamy zdanie po kropce a także po dwukropku.

§ 186. Wielką literą piszemy:

1.Wyraz początkowy każdego okresu, a w poezji początkowy wyraz każdego wiersza. 2.Imiona własne osób, bożków pogańskich, duchów, zwierząt; [...].

Wreszcie wielkie litery oznaczają pewne grupy spółgłosek: N — nosowe, S— przedniojęzykowe szczelinowe. Inne znaki w razie potrzeby objaśniam.

Rzeczownik. — Rzeczowniki oznaczają nazwy osób i zwierząt, lub rzeczy nieżyjących.

UWAGI: 1) Prawidła co do używania małych i wielkich liter są te same co w polskim języku.