Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

forma przypadkowania

Hasło w cytatach: forma, formy na przypadkowanie, formy przypadkowania, przypadkowanie formy
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

Użyteczne przestrogi względem czytania Greczyzny, które w obrębie form przypadkowania i czasowania, tudzież istotnych Etymologii prawideł krótko zebranych miejsca nie miały, tu się łączą.

Użyteczne przestrogi względem czytania Greczyzny, które w obrębie form przypadkowania i czasowania, tudzież istotnych Etymologii prawideł krótko zebranych miejsca nie miały, tu się łąc

Przymiotniki mają trzy formy przypadkowania, to jest: dla rodzaju męzkiego, żeńskiego i nijakiego.

Forma przypadkowania Przymiotników rodzaju nijakiego.

Wziąłem ja w mojej Grammatyce prawidła samego polskiego języka, bez łacińskiego; nie podzieliłem je na trzy tomiki i klassy, lecz jednym zawarłem; przyjąłem sposób wykładu prawideł w zapytaniach i odpowiedziach; dałem formy przypadkowania i czasowania nie tylko w Grammatyce, każdę z osobna, lecz też i na tablicach, wszystkie razem przedstawione; a to wszystko tym celem; aby się młodzież tem łatwiej, gruntowniej i prędzej języka nauczywszy, do ćwiczenia się w stylu, danego w drugiej części tego pisma, przystąpiła.

Na szczegulną uwagę zasługuje trafna zamiana Samogłosek A, O na E, lub O na A, lub Ą na Ę w złodze szczepowyj, rozwłokowyj i zakończkowyj słow nakłoniebnych podług form przypadkowania i czasowania, na czem zależy charmonność Słowiańszczyzny np. wiara, wierny, wierzę, zwierciadło, w zwierciedle, czoło, na czele, siedzę, siadam, siodło, siędę, sąd, Sędzia itd.

Więc, gdy mamy od giętkości naszego Języka tyle posiłkow w uginaniu obcych Imion samowłasnych pod nasze zakończki i pod nasze formy przypadkowania, nie mogę pochwalić mowiących i piszących: Znal ktoś Xcia Hohenloe, Kawalera Azara, Panię Staal i t. d. czytał dzieła Monteskijeu, Russou, Djuklos, Roszfukolt i t. d. widział się z Bandtkie, z Dorau, ze Sydney-Smit i t. d. pojachał z Karlsbad do Pirmont, był w Lijon, w Amiens, w Gorkum.

Podług tejże Grammatyki, w Samskrycie jest sześć form przypadkowania, to jest: pięć na imiona zakończone na pierwiastkowe samogłoski a, e, i, o, u, a jedna na imiona zakończone na współgłoski.

Księga druga która się podobnież z trzech składa rozdziałów, obejmuje w sobie formy przypadkowania na rzeczowniki, przymiotniki i Zaimki, a to tak, iż każdy przedmiot szczególny ma rozdział.

Jednostajność przypadkowania w wielkiéj liczbie imion zowiemy formą; przeto trzy są. § 38. Formy na przypadkowanie imion rzeczownych.

Uwagi nad zakończeniami niektórych przypadków we wszystkich trzech formach.

205.1) Niektóre imiona piérwszéj i trzeciéj formy, miejscownik liczby pojedynczej teraz na u zakończany, dawniej miały na e, n. p. w panie zamiast w panu.

Wedle rodzaju, a więc i wedle zakończenia istotników są właściwie trzy formy przypadkowania, dla każdego rodzaju osobna; — i tak do piérwszéj formy należą wszystkie męskiego, do drugiéj żeńskiego, a do trzeciéj nijakiego rodzaju.

O formach rzeczownika. P. Ile mamy form, czyli sposobów przypadkowania rzeczowników? O. Form przypadkowania rzeczowników mamy trzy. Do formy pierwszéj należą wszystkie rzeczowniki rodzaju męzkiego z pierwotnem zakończeniem na spółgłoskę twardą a czasami i miękką, i wszystkie imiona męzkie zdrobniałe zakończone na samogłoskę o [...]. Do formy drugiéj należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na spółgłoskę miękką i samogłoski a, i [...]. Do formy trzeciéj należą rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na o, e, ę [...] i jeden tylko rzeczownik rodzaju męzkiego zakończony na ę, jak książę, ale i ten właściwie tylko w liczbie mnogiéj do téj formy należy.

O formach rzeczownika str. 29. — Uwagi o pojedynczych przypadkach formy 1, 2, 3, str. 30. — Wzory przypadkowania formy 1, 2, 3, str. 33 .

Склоненіе, forma przypadkowania, есть перемѣна окончанія именъ по числамъ и падежамъ. Склоненій въ польскомъ языкѣ три: Къ первому принадлежатъ имена съ мужскимъ окончаніемъ. Ко второму съ окончаніемъ свойственнымъ среднему роду. Къ третьему съ женскимъ окончаніемъ.