Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rodzaje
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

Bart/1544 , t. V, s. 40

RODZAJ [...] – 2) gram. rodzaj genus plura signat ..., item capitur pro accidente partium orationis R n7; rodzaj genus RN (wykl. przednia); męski rodzaj masculinum genus R t1 (mp; av. masculus); commune genus pospolity rodzaj, i męski i niewieści ut hic et hec homo aut virgo aut sacerdos jako ten i ta kapłan RN (wykl. przednia); rodzaj sprawujący, przez ktory sprawiemy genus activum RN (k. tyt.); promiscuum ..., item promiscuum genus in nomine quod Grece epicenum, i. supra commune dr, est quod sub una voce et uno articulo comprehendit animalia utriusque sexus {zamieszany rodzaj, vide supra epicenum} R B5v; epicenum genus zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz iest ut sunt passer, aquila, milvus RN (wykl. przednia); epicenum i. promiscuum genus pospolity, zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz jest ut hic passer, hec aquila, mustela, milvus R I1v (md); dubium genus wątpliwy rodzaj, ut hic aut hec dies R n7 (md; av. genus) i RN (wykl. przednia); rodzaje Rozne, Co się w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. LIDŻBA, LUD, NAROD, OBOJ, ODDZIELNY, POGŁOWIE.

Gut/1669, s. 36

Das Geschlecht [Genus] Rodzay.

[Das Geschlecht [Genus] Rodzay.]
Cell/1725, s. 4

Dlatego też Nomen [imię] względem Generis, rodzaju, jest rożne, miánowicie pięciorákie. Masculinum, męskie, hic, ten, Foemininum, Niewieście, haec, tá. Neutrum, ni te, ni owe, hoc, to. Commune, spolne, hic haec, ten tá. Omne, wszelákie, hic, haec, hoc, ten, tá, to.

Kop/1778, t. I, s. 17

Taka Imion odmiana, nazywa się Rodzajowaniem czyli odmianą przez Rodzaje (per genĕra) których jest trzy: pierwszy Męski (Masculinum) drugi Niewieści (Faemininum) trzeci Nijaki to jest ni męski, ni niewieści (neŭtrum).

Kop/1778, t. II, s. 84

Náuká o Figurách jest i trudna i potrzébna. Trudność náuki o Figurách, pochodzi 1. z wiélości názwisk, á tych cudzoziemskich, które są nádáne ták szczególnym Figurom, jáko też ich Gátunkom i Rodzájom (Figuris, in Individuo, in Specie, in Genere). [...] 3. Z subtélnej różnicé która między jedną a drugą Figurą, między jédnym á drugim Gátunkiem lub Rodzájem záchodzi. [...] gdy się w niej tráfi jáka Figurá.

Ant/1788, s. 36

Są niektóré imiona odmienné podług rodzaju np. a man człowiek, a woman niewiasta, inné zaś nieodmienné np. neighbour, sąsiad i sąsiadka.

Prz/1816, s. 25

Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.

SkorM/1816, s. 39

Trzy są rodzaje imion, to jest Męzki, Żeński i niemający płci. Imiona przez znaczenie Męzczyzny, Niewiasty lub rzeczy nie mającej płci, albo przez zakończenie tego lub owego są rodzaju.

Mroz/1822, s. 39 Definicja

W języku Polskim mamy trzy rodzaje dla Rzeczowników liczby pojedynczej: męzki, żeński, i nijaki, dwa zaś dla Rzeczowników liczby mnogiej, męzki i nijaki.

SkorM/1828, s. (VII)

Niech późniéj przystąpią do tablic odmiany imion, imiesłowów, wyrazów liczbowych, i t. d. Samskrytskich, przez rodzaje, liczby, przypadki, stopnie, [...].

Kurh/1852, s. 26

Słowo z przedmiotem zdania zgadza się w osobie i liczbie, w czasie zaś przeszłym zgadza się także w rodzaju.

Trz/1865, s. 65

Skutkiem tego złożenia z imiesłowem jest, że dzisiejszy czas przeszły jedyny ze wszystkich i rodzaj wyraża: pisał-em, pisał-am, pisał-em.

Trz/1865, s. 80

Oprócz tego tworzy przyrostek -na imiona wszystkich trzech rodzajów z rozmaitém znaczeniem, w którem atoli piérwotnego imiesłownego znaczenia nieraz dopatrzéć można.

ZwO/1924, s. 13

W języku portugalskim rozróżniamy dwa rodzaje: męski i żeński (masculino e feminino).

ZwO/1924, s. 27

Przymiotniki.

Liczba (numero) — Rodzaj (genero).

Przymiotniki zgadzają się z rzeczownikiem w liczbie i rodzaju. Prawidła tworzenia liczby mnogiej przymiotników są te same co liczby mnogiej rzeczowników.

Powiązane terminy