rodzaj gramatyczny

Hierarchia Dzieła Filtr: 8 dzieł

• Wszystkie dzieła
• Bart/1544
• UrsMeth/1592 (1998)
• Don/1595
• Don/1649
• Gut/1668
• Gut/1669
• Sty/1675
• Duch/1699
• Mal/1700
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Kon/1759
• Gott/1762
• Gott/1766
• Klecz/1767
• SzyGram/1767
• Fook/1768
• SzyPocz/1770
• Gott/1774
• Nał/1774
• Kop/1778
• Lub/1778
• Kop/1780
• Mon/1780
• Kop/1783
• Kop/1785
• Gott/1787
• Ant/1788
• Prz/1792
• Gott/1794
• Don/1795
• L/1807–1814
• Szum/1809
• DwBg/1813
• Gddk/1816
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Kop/1817
• Mroz/1822
• Jak/1823
• Mucz/1825
• SkorM/1828
• Bor/1830
• Rozp/1830
• Marc/1833
• Żoch/1838
• Rew/1845
• Desz/1846
• Br/1848
• Such/1849
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Morz/1857
• Gr/1861
• Łaz/1861
• SWil/1861
• Mał/1863
• Trz/1865
• Malin/1869
• Kam/1870
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Uchw.AU/1891
• Kr/1897
• Kras/1897
• SW/1900-1927
• Lor/1907
• BdC/1915
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Kon/1920
• PolTerm/1921
• Król/1922
• ŁośFl/1923
• Nitsch/1923
• Szob/1923
• ZwO/1924
• Łoś II/1925
• Gaert/1927
• Łoś III/1927
• Gos/1939
• Kl/1939
• Dor/1958–1969

O Artykułach Dla rozeznania Generum abo rodzaiów, Casuum albo kazusów czyli odmian Jmion, i Numeri abo liczby, używaią Niemcy Artykułów które są troiakie. Pierwszy Artykuł Pewny (Definitus) [...]. Drugi Artykuł Niepewny (indefinitus) [...]. Trzeci Artykuł absolutny abo samo ieden bez Substantivum kładnący śię, kładźie śię za Substantivum iakie, pierwey namienione. Jest ten zaś, Er/ sie/ es/ on, ona, ono. Naprzykład Er ist ausgangen wyszedł.

Pluraliter przez wszytkie rodzaje.

Les Grammairiens asignent aussi trois autres genres, le Commun, l'Incertain, et l'Epicene.

[...]

Ciż Grammatycy cztery inne rodzaje naznaczają, Commune, Dubium, Epicoenum, i Omne.

Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.

Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.

Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].

Nomen quot habet accidentia? imię wiele ma przymiotow? sex, sześć: figuram, wyobrażenie, speciem, kształt, genus, rodzaj, declinationem, staczanie, numerum, liczbę, casum, spadek.

Genera nominum quot sunt? rodzajow imion wiele jest? sex, sześć, masculinum, męski, ut hic magister, jako en mistrz, faemininum, niewieści, ut haec mensa, jako ten stoł, neutrum, oddzielony, ut hoc scamnum, jako ta lawa, omne, wszelki, ut hic, et haec, et hoc felix, jako ten, i ta, i to szczęśliwe, commune, pospolity, ut hic et haec fortis, jako ten i ta mocna, et hoc forte, i to mocne; dubium, wątpliwy, ut hic, vel haec dies, jako ten dzień.

Mowa nasza nadała każdemu rodzajowi istotników odpowiednie zakończenia.

[…] Rodzaj (genus) rzeczowników poznaje się po części ze znaczenia, po części z zakończenia.

[...] Gdy w zdaniu poprzedzającym jest rzeczownik, którego rodzaj gramatyczny nie zgadza się z płcią przezeń wyrażoną, wówczas zgadzamy tak orzecznik jako też określnik zdania następującego z płcią, a nie z rodzajem gramatycznym [...] , tj., zgodność z naturą bierze górę nad formą gramatyczną [...].

Jeżeli orzecznikiem jest czasownik, kładziemy go przy podmiocie bez łącznika być, ponieważ każdy czasownik już swą formą i zakończeniem wyraża osobę, liczbę, czas, tryb, a niekiedy i rodzaj, n. p. Krasicki pisał. Drużbacka pisała. Bielscy pisali.

Do deklinacji wchodzą formy, wyrażające przypadki (mianownik, wołacz, biernik, dopełniacz, celownik, narzędnik, miejscownik), z któremi też się wiążą cechy rodzaju (męskiego, żeńskiego, nijakiego) i liczby (pojedyńczej, mnogiej, podwójnej); [...].

Powszechnie przeto za podstawę podziału na deklinacje bierze się dwie cechy naraz: rodzaj gramatyczny i formę mianownika l. poj.