koniec wyrazu, słowa, rzeczenia

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sek/1549
• Murz/1551 (wyd. 1)
• Mącz/1564 (war. B)
• Rot/1616
• Sty/1675
• Dąb/1759
• Klecz/1767
• SzyGram/1767
• SzyPocz/1770
• Dudz/1776
• Lub/1778
• Ant/1788
• Prz/1792
• Prz/1816
• SkorM/1828
• Bor/1830
• Sier/1838
• Mał/1879
• Malecz/1882
• KarłT/1885
• Jes/1886
• Król/1907
• Lor/1907
• Benni/1923
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• ZwO/1924
• Gaert/1927

[...] u wpośrzod słowa piszą albo na końcu gdy mowię nauką, kuna.

Takié [w] gdy się trafi na końcu słowa, jako f wymáwiamy.

Apocope, pen, pro. fem. ter. Odjęcie, álbo odrzucenie jednej litery od końcá słowá. Ut: peculi, pro peculij. Paragogae est contraria.

A kiedy się tá literá z, w posrzod, ábo tesz ná koniec słowá tráfi, tedy jej przysadzáją litery, t, ták, tz: Barmhertzigkeit miłosierdzie.

Apocope náżywa się kiedy ná końcu słowá, literá lub syllabá bywa odrzucona lub ucięta, jáko A Miásto Ai Tym.

Milczeć zaś powinno wszędy na końcu terminow, kiedy jest nieakcentowane.

Jest paragoge, to jest dodanie liter na końcu słow. Na przykład: Źrebiec, weźmij, zamiast Źrebię, wezmi.

Na końcu słow b mowi się jak p; ć jak dź [...] przedasz jak przedaż, i wzajemnie.

Na końcu słow, b, za p [...] i przeciwnie; np: [...] asz za aż, etc.

Z początku, i we śrzodku słowa, które chcąc możno. Ale na końcu słowa lepiej s, niż, ʃ.

Takowych dwugłośnych Rossyjski język ma dziewięć: АЙ.ЕЙ.ÌЙ.ОЙ.УЙ.ЫЙ.ѢЙ.ЮЙ.ЯЙ. jak na końcu rzeczeń (Dictio) Рай, raj, Людей, ludzi.

Drugie w Rodzącym małej liczby Męskim i Srzednim przystojniej ОГО, niżeli АГО. przyjmują. Tak też i ku końcowi jedno H, mają.

Wyrazy kończące się na ous, mają trzecią od końca długą.

Nad każdym ρ zaczynającym wyraz pisze się dech gęsty, w śrzodku zaś i na końcu wyrazów położone ρ nie miewa żadnego dechu, wyjąwszy kiedy w śrzodku wyrazu jest parzyste ρρ, na ten czas oba się dechują.

Jednak ważne powody zkłoniły mię do zatrzymania samego H w chuchowych złogach przyswojonych Imion samowłasnych, ktore ją mają w swojij narodowości, a do upowszechnienia Dwojorki CH, we wszystkich złogach Imion pospolitych, czy chuch na początku, czy na końcu, czy w środku słowa jest umieszczony.

Prawda, że Ł w wielu położeniach na końcu słow robi tak trudną złogę do wymówienia, iż je Gmin często fałszuje lub opuszcza; a, zamiast ciął, wziął, niosł, zdarł, rozwlokł i t. d. wymawia: cion, wzion, nios, zdar, rozwłok i t. d.

Ta ostatnia Przyabecadłowa Dwojorka DZ, gdy się kładzie na końcu słowa, żadnej rożnicy nie wydaje na ucho od przyabecadłowej Jednorki ć, np. w słowach rownoznacznych: radź, rać, miedź, mieć, pięć, piędź, młoć, młodź, siedź, sieć, wić, widź, choć, chodź, truć, trudź, obuć, obudź i t. d.

Wszelakoż Grammatycy przedstawiają jako ogólne prawidło, iż ta Samogłoska na początku wyrazu jak a, w środku jak o, a na końcu brzmi jak e.

Znamiona łączące. Łącznik (-); albo ( = ) znak łączący zgłoski, np. Cno-ty i na-u-ki. Nawias ( ); są-to dwa łuczki zamykające w sobie jaki znak lub wyrazy. Cudzysłów („); są dwie kreski obok siebie u początku i u końcu cudzych słów, gdy się je przytacza. Mędrzec Chilon mówi ,,Znaj siebie samego.” Odsyłacz (*), (a), (I), znak w piśmie odsyłający czytelnika do takiegoż znaku.

Tu aby się ustrzedz błędu, trzeba najprzód o tém pamiętać, że rz przed samogłoskami i spółgłoskami słabemi lub płynnemi zbliża się brzmieniem do ż, a przed spółgłoskami mocnemi lub na końcu wyrazów zbliża się do sz; ż znowu przed spółgłoskami słabemi i płynnemi utrzymuje swoje brzmienie, a na końcu wyrazów brzmi prawie jak sz.

Dla podobieństwa brzmienia wielu się myli w pisaniu c lub dz na końcu wyrazów albo przed ki, two, np. tłuc, strzydz, chociaż mają końcowe brzmienie jednakie, inaczéj się piszą; bo w wyrazach tłukę, tłuczesz it.d. uformowanych od tłuc zachodzą spółgłoski k, cz, pokrewne c, a w wyrazach strzygę, strzyżesz it.d. uformowanych od strzydz, zachodzą spółgłoski g, ż, pokrewne dz.

§. 61. Przechodzimy teraz do takich od samogłoski się poczynających syllab, które stanowią koniec albo też środek wyrazu.

Głoska j jest półgłoską, gdyż będąc przy końcu wyrazu ma brzmienie połowę spółgłoski i.

Abfall Odpad (brzmienia z początku lub końca wyrazu; porówn. Wyrzutnia, Wypad).

Zarzucono już kreskowanie na końcu wyrazu spółgłosek b’ p’ w’ f' , raz dlatego, że w wymowie nie nie słychać zmiękczenia tych głosek, po wtóre aby nie mnożyć do zbytku krések i kropek nad literami.

Na końcu wyrazów rzeczowników: anyż, bagaż, bandaż [...], wreszcie w przyrostku ż skróconym z że np.: iż, gdyż [...].

Nie tylko m, lecz i n na końcu sylab jest nosowe ale pisze się zwykle tylko w pośrodku wyrazów: na końcu wyrazu zaś pisze się na oznaczenie brzmienia nosowego m.

Nosowość ginie zupełnie:

a) gdy ę znajduje się na końcu wyrazu, np. chcę, kartę wymawia się w mowie potocznej bez nosowości,

b) przed ł, np. wziął, wzięła w mowie potocznej również vźoł, vźeła. V

Nagłosem nazywamy początek wyrazu, wygłosem — koniec [wyrazu].

[...] indywidualne wrahania zależą też od poprzedzającej spółgłoski, od środka czy końca wyrazu.

[...] chociaż na końcu śńik', daχ' (Sochaczewskie) [...].

Tylko w słoweńskim, pomorskim, dialektycznie rosyjskim, a i to tylko częściowo, można rozróżnić, czy mamy do czynienia ze skróceniem przedprzyciskowej trzeciej (i dalej) od końca, oraz wewnętrznej przyciskowej, czy też z metatonją akutowej w nowocyrkumfleksową.

Dalej możemy na pewno twierdzić, że przycisk został cofnięty przy pierwotnych akcentowanych na końcu (typ trava w przeciwieństwie do rǫka p. § 15).

Bulla z r. 1136 pisze stale č (cz) na końcu i w środku wyrazów przez che.

Z, brzmi jak polskie z; na końcu wyrazów brzmi atoli jak s, n. p. Luiz (Luis, Ludwik).