Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Kr/1897
Gramatyka języka polskiego
Porównaj z innymi dziełami
J. Jeżyński, Warszawa 1897, jęz. polski strona w kompendium Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego
Cytaty według działów 576 cytatów
- Przedmowa 4 cytaty I–II
- Wstęp 28 cytatów 1–9
- Gramatyka 22 cytaty 10–12
- Głosownia 123 cytaty 13–42
- Fleksja czyli nauka o odmianach 330 cytatów 43–284
- Pisownia 69 cytatów 285–344
Hasła
- abecadło
- abecadło słowiańskie
- abecadłowy
- akcent (wzmocnienie sylaby)
- akcent chromatyczny
- akcent ekspiracyjny
- akcent muzykalny
- akcent ruchomy
- akcent wydechowy
- akcentowanie (o wymowie)
- alfabet
- analogja
- aoryst
- asymilacja fonetyczna
- bezokolicznik
- biernik | B. (przypadek)
- błąd
- budowa etymologiczna
- budowa gramatyczna
- celownik | Celow. | C. (przypadek)
- conjunctivus finalis łac.
- cyrylica
- cz. przeszły trwały | czas przeszły trwały
- czas
- czas przeszły (praeteritum, czasy przeszłe)
- czas przeszły chwilowy
- czas przyszły (futurum)
- czas przyszły niezłożony
- czas przyszły złożony
- czas teraźniejszy | cz. teraźń. (praesens)
- czas zaprzeszły
- czasowanie (koniugacja)
- czasownik (verbum)
- czasy złożone
- cząstka morfologiczna
- cząstka znaczeniowa
- części morfologiczne wyrazu
- części mowy
- części mowy nieodmienne
- części mowy odmienne
- część zdania
- czynne
- czynny imiesłów czasu teraźniejszego
- deklinacja
- deklinacja 2-ga
- deklinacja 3-cia
- deklinacja 4-ta
- deklinacja l-sza
- deklinacja liczebników
- deklinacja przymiotników rzeczownikowa | deklinacja rzeczownikowa | dekl. rzeczownikowa (przymiotników)
- deklinacja przymiotników zaimkowa | deklinacja zaimkowa | dekl. zaimkowa
- deklinacja rzeczowników
- deklinacja ściągnięta
- deklinacja złożona (przymiotników, imiesłowów)
- djalekt
- długość samogłosek
- dopełniacz | Dopełn. | dopeł. | D. (przypadek)
- drgania
- duże litery
- dwugłoska
- dzielenie wyrazów
- dźwięk (głoska, głos artykułowany)
- ě | ѣ
- enklityka
- etymologja | etymologia (pochodzenie, nauka o pochodzeniu wyrazów)
- fleksja (odmiana)
- fleksja (dział nauki)
- fonetyczna pisownia
- fonetyka
- fonologia
- form słowna | forma słowna
- forma (postać wyrazu)
- forma archaiczna
- forma deklinacyjna
- forma gramatyczna
- forma niezłożona
- forma opisowa
- forma osobowa
- forma pełna
- forma pierwotna
- forma rzeczowa
- forma skrócona
- forma ściągnięta (zaimków)
- forma ściągnięta czasu przeszłego
- formacja
- gardło
- gardłowe
- głoski (dźwięk mowy)
- głosownia
- grafika (sposób wyrażania dźwięków mowy)
- gramatyka (wiedza o języku)
- gromada (klasa, typ)
- gromada (koniugacyjna)
- grupa
- grupa spółgłoskowa
- gwara
- historja języka
- iloczas (długość głoski)
- imiesł. teraźń.
- imiesłów
- imiesłów na ł | ła | ło
- imiesłów nieodmienny czasu teraźniejszego
- imiesłów odmienny czasu teraźniejszego
- imiesłów przeszły bierny | imiesł. przeszły bierny
- imiesłów przeszły czynny
- imiesłów teraźniejszy bierny | imiesł. teraźń. bierny
- imiesłów teraźniejszy czynny
- imiesłów zaprzeszły
- imiesłów zaprzeszły czynny
- imię (nazwa, część mowy)
- imię nieosobowe
- imię osobowe (męskie)
- imię pieszczotliwe
- imię przymiotne
- imię swojskie
- imię własne
- imię własne cudzoziemskie
- imię własne nieprzyswojone
- imię zdrobniałe
- imię żywotne męskie
- imię żywotne męskie
- imperfektum | imperf.
- jama nosowa
- jama ustna
- języczek
- język
- język (narząd)
- język fleksyjny
- język literacki
- język ludowy
- język ogólnopolski
- język prasłowiański
- język umarły
- język żyjący
- języki pokrewne
- języki słowiańskie
- jota
- jotowa dwugłoska
- klasa (o odmianie czasownika)
- koniugacja
- koniugacja I-sza
- koniugacja pierwotna
- konjugacja II-ga | konjug. II
- konjugacja III-cia
- konjugacja IV-ta | konj. IV
- konjugacja V-ta | konjug. V | konj. V.
- końcowa spółgłoska
- końcówka | końcówki (morfem gramatyczny)
- końcówka analogiczna
- końcówka deklinacyjna
- końcówka konjugacyjna
- końcówka osobowa
- końcówka pierwotna
- kreska (diakryt)
- kreskowanie
- kropka (diakryt)
- krtań
- liczba
- liczba mnoga | l. mn. | licz. mn. | l. mnog. | licz. mnoga | liczba mn.
- liczba podwójna | licz. podwójna | l. podw.
- liczba pojedyńcza | l. p. | l. pojed. | licz. pojed. | l. pojedyń. | liczba pojed.
- liczbownik
- liczebne przysłówki porządkowe
- liczebne przysłówki porządkowe
- liczebnik
- liczebnik główny
- liczebnik porządkowy
- liczebnik ułamkowy
- liczebnik wieloraki
- liczebnik zbiorowy
- litera (znak alfabetu)
- łącznik (w orzeczeniu)
- mianownik | mianown. | Mian. | M. | Mianow. (przypadek)
- miejscownik | Miejscow. | miejsc. | Mc. (przypadek)
- miękczenie spółgłosek
- modus łac.
- morfologia (dział gramatyki)
- mowa (język)
- mowa ludu wiejskiego
- mowa potoczna
- mowa prasłowiańska
- narząd mówny
- narzecze
- narzędnik | Narzęd. | N. (przypadek)
- natężenie samogłoski (przegłos)
- nauka o odmianach
- nazwiska obce
- nazwiska osób
- nazwiska rodowe cudzoziemskie (obca nazwa własna)
- nazwisko (nazwa)
- nazwisko rodowe
- nazwy osób działających
- nosowe | samogłoska nosowa
- ø (litera, znak)
- odmiana (słów, wyrazów)
- odmiana imion
- odmiana przymiotnikowa
- odmiana przymiotników zaimkowa | odmiana przymiotnikowa zaimkowa
- odmiana przymiotników złożona
- odmiana rzeczownikowa
- odmiana słów
- odmianka
- ogonek
- określenie
- określenie rzeczownika
- optativus łac.
- ortografia (zasady pisowni)
- orzeczenie
- osnowa | osn. (temat fleksyjny, słowotwórczy)
- osnowa bezokolicznika
- osnowa pochodna
- osnowa teraźniejszości
- osoba (gramatyczna)
- pień
- pierwiastek (rdzeń, źródłosłów)
- pierwiastkowa spółgłoska
- pisanie
- pismo
- pisownia
- pisownia etymologiczna
- pisownia historyczna
- pochodnik
- pochylenie samogłosek
- podniebienie miękkie
- pojedyńcza spółgłoska
- pokrewieństwo (brzmień, form, wyrazów)
- pokrewieństwo
- pokrewieństwo (języków, rodzin językowych)
- polszczyzna
- postaci słów (o czasowniku, rodzaj czynności)
- postać (forma)
- postać częstotliwa
- postać dokonana
- postać jednotliwa
- postać niedokonana
- postać pierwotna | pierwotna postać
- prajęzyk
- prawidło
- prawidło gramatyczne
- prawidło ortograficzne
- prawidło pisowni | prawidła pisowni
- przedmiot bliższy
- przedmiot dalszy
- przedmiot prosty (dopełnienie, obiectum)
- przedrostek
- przemiana fonetyczna
- przenoszenie wyrazów
- przepis (gramatyczny, ortograficzny)
- przycisk (akcent)
- przyimek
- przyimki złożone
- przymiotnik | przymiotniki
- przymiotniki rzeczownie wzięte (urzeczownikowiony)
- przypadek (fleksja)
- przyrostek (sufiks)
- przyrostek (partykuła)
- przyrostek osobowy (końcówka fleksyjna)
- przyrostek złożony
- przysłówek
- przysłówek przeczący
- przyswojenie
- rdzeń
- reguła
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzaj męski | r. męs. | r. m.
- rodzaj nijaki | r. nij.
- rodzaj żeński | rodz. żeń. | r. żeń.
- rodzina językowa
- rozkaźnik
- rozziew
- różnica
- rzeczownie wzięte (w funkcji podmiotu)
- rzeczownik męski nieżywotny
- rzeczownik męski żywotny
- rzeczownik nieosobowy
- rzeczownik osobowy męski
- rzeczownik słowny
- rzeczowniki
- rzeczowniki nieżywotne
- rzeczowniki obce
- rzeczowniki osobowe
- rzeczowniki przyswojone
- rzeczowniki umysłowe
- rzeczowniki zbiorowe
- rzeczowniki zdrobniałe
- rzeczowniki zwierzęce
- rzeczowniki żeńskie
- rzeczowniki żywotne
- samogłoska (głoska)
- samogłoska pochylona
- samogłoska podniebienna
- samogłoska ścieśniona
- samogłoska ustna
- samogłoska wązka
- samogłoski czyste
- samogłoski długie
- samogłoski jasne
- samogłoski krótkie
- samogłoski otwarte
- samogłoski twarde
- składnia (dział gramatyki)
- skrócenie
- słowa dokonane
- słowa niedokonane
- słowa nijakie
- słowa zaimkowe
- słowa zwrotne
- słownictwo
- słowo (czasownik)
- słowo częstotliwe | słowo pochodne częstotliwe
- słowo jednozgłoskowe (czasownik)
- słowo nieprzechodne
- słowo pierwotne (czasownik)
- słowo pochodne (czasownik)
- słowo pochodne odimienne (czasownik)
- słowo posiłkowe
- słowo przechodne | słowa przechodne
- słowo złożone (czasownik złożony, derywowany)
- słoworód (dział nauki; etymologia)
- słowozbiór
- słówko (dem. od słowo 'wyraz')
- spolszczenie
- sposoby (tryb)
- spójniki
- spójniki złożone
- spółgłoska (głoska)
- spółgłoska bezdźwięczna
- spółgłoska cicha (bezdźwięczna)
- spółgłoska dźwięczna
- spółgłoska głośna | spółgłoska pierwotnie głośna (dźwięczne)
- spółgłoska miękka
- spółgłoska mocna
- spółgłoska osnowna
- spółgłoska podwójna
- spółgłoska słaba
- spółgłoska twarda
- spółgłoska wtrącona
- spółgłoski językowe
- spółgłoski nosowe
- spółgłoski podniebienne
- spółgłoski przednio-językowe
- spółgłoski średnio-językowe
- spółgłoski wargowe
- spółgłoski wargowo-zębowe
- spółgłoski zębowe
- stara polszczyzna
- starobułgarski
- starocerkiewnosłowiański
- staropol.
- staropolski
- staropolszczyzna
- starosłowiański
- starosłowiańskie | starosłow. | starosłowiań. | starosłowiańsk. | st.słowiań. | stsłow.
- stopień najwyższy
- stopień równy
- stopień wyższy
- stopnie
- stopniowanie omowne
- stopniowanie przymiotników (przymiotników, przysłówków)
- strona
- strona bierna
- strona czynna
- strona zwrotna
- struny głosowe
- sylaba (głoski, litery)
- syntaxis łac.
- system koniugacyjny
- szmer
- ściągnienie
- ścieśnienie samogłosek
- temat (fleksyjny, słowotwórczy)
- terminologia gramatyczna
- ton (wrażenie słuchowe)
- transkrypcja fonetyczna
- tryb bezokoliczny
- tryb oznajmujący
- tryb rozkazujący | tryb rozkaz.
- tryb warunkowy
- tryb życzący
- tryby
- upodobnić się
- upodobnienie dźwiękowe
- wargi
- wariant
- wołacz | W.
- wrażenie słuchowe
- wymawianie
- wymiana spółgłosek
- wymówienie
- wyraz
- wyraz cudzoziemski
- wyraz etymologicznie pokrewny | wyraz pokrewny etymologicznie (wyraz, słowo, czasownik)
- wyraz nieodmienny
- wyraz odmienny
- wyraz pojedyńczy
- wyrazy czterozgłoskowe
- wyrazy dwuzgłoskowe
- wyrazy jednozgłoskowe
- wyrazy niezłożone
- wyrazy obce | wyraz obcy
- wyrazy pochodne
- wyrazy przyswojone
- wyrazy swojskie
- wyrazy trzyzgłoskowe
- wyrazy złożone (compositum)
- wyrażenia nieosobowe | wyrażenie nieosobowe
- wyrażenie
- wyrażenie warunkowe
- zaimek dzierżawczo-zwrotny
- zaimek dzierżawczy
- zaimek nieokreślny | zaimki nieokreślne
- zaimki | zaimek
- zaimki nieokreślne przeczące
- zaimki osobowe
- zaimki pytające
- zaimki wskazujące | zaimek wskazujący
- zaimki względne
- zakończenia osobowe
- zakończenie
- zasada
- zdania współrzędne
- zdanie
- zdanie główne
- zdanie poboczne
- zęby
- zgłoska | zgłoska wymowy
- zgłoska otwarta
- zgłoska zamknięta
- zmiana głoskowa
- zmiana głoskowa jakościowa
- zmiana głosowa
- zmiany analogiczne
- zmiany fonetyczne
- zmiękczenie
- znaczek (diakryt)
- znaczenie
- znak miękczenia
- znak piśmienny
- znaki djakrytyczne
- zwątlenie samogłoski (o wymianie samogłosek)
- zwyczaj
- żywa mowa
- żywy język (mówiony, potoczny)
- 1-sza osoba | osoba 1-a
- 2-ga osoba | osoba 2-ga
- 3-cia osoba | osoba 3-a | osoba trzecia
Wykorzystane źródła:
Autor we wstępie nie powołuje się na konkretne źródła czy autorów, ale w przypisach odnosi się do innych prac, np. Baudouina de Courtenay (1877), Szylarskiego (1770), Kopczyńskiego (1780). W ekscerpcji pominięto ze "Wstępu", fragmenty, w którym autor opisuje rodziny językowe i dzieje języka polskiego.