Cytaty 253 poz. • Strona 1 z 13  Kr 1897     Fleksja czyli nauka o odmianach   

§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami [...] (np. dom, domowi, w domu, domem; świat, na świecie; wielki, wielkiego, wielkich; poznaję, poznawał, poznany, poznaj i t. p.) i te otrzymały nazwę części mowy odmiennych.

§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami .

§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami [...] (np. dom, domowi, w domu, domem; świat, na świecie; wielki, wielkiego, wielkich; poznaję, poznawał, poznany, poznaj i t. p.) i te otrzymały nazwę części mowy odmiennych.

Fleksja czyli odmiana imion i słów należy do zasadniczych właściwości języków indoeuropejskich.

Odmiany imion nazywamy deklinacją, odmiany zaś słów - konjugacją.

Do części mowy odmiennych należą: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki i słowa (zwane niekiedy czasownikami). Pierwsze cztery gatunki wyrazów nazywają się także ogólnie imionami.

Odmiany imion nazywamy deklinacją, odmiany zaś słów - konjugacją.

Odmiany imion nazywamy deklinacją, odmiany zaś słów - konjugacją.

§ 48. Części morfologiczne wyrazu. W każdym wyrazie rozróżniać należy:

1.Pierwiastek albo pień, inaczej rdzeń, to jest część wyrazu, w której zawiera się główne, zasadnicze jego znaczenie; np. wyrazy: dawać, rozdanie, dajemy, danina, wydawca, sprzedaż, ... mają za pierwiastek zgłoskę da.

Pierwiastek albo pień, inaczej rdzeń, to jest część wyrazu, w której zawiera się główne, zasadnicze jego znaczenie; np. wyrazy: dawać, rozdanie, dajemy, danina, wydawca, sprzedaż, ... mają za pierwiastek zgłoskę da.

Pierwiastek albo pień, inaczej rdzeń, to jest część wyrazu, w której zawiera się główne, zasadnicze jego znaczenie; np. wyrazy: dawać, rozdanie, dajemy, danina, wydawca, sprzedaż, ... mają za pierwiastek zgłoskę da.

Osnowa czyli temat składa się zwykle z pierwiastku i jednego lub więcej przyrostków; np. osnowa da-je- powstała z pierwiastku da i przyrostka -je.

Osnowa widoczna jest, gdy w wyrazie usuniemy jego zakończenie; tak np. osnową wyrazu pole jest pol-; osnową wyrazu matka jest matk-; albo np. słowa: daje-sz, daje-my, daje-cie mają wspólną osnowę daje-, itp.

Zakończenia wyrazu, czyli końcówki deklinacyjne i konjugacyjne. Tak np. w wyrazach: dom-u, dom-owi, dom-em, dom-y, i.t.d. końcówkami są: -u, -owi, -em, -y; w formach słów: daje-sz, daje-my, daje-cie końcówki mamy: -sz, -my, -cie.

Zakończenia wyrazu, czyli końcówki deklinacyjne i konjugacyjne. Tak np. w wyrazach: dom-u, dom-owi, dom-em, dom-y, i.t.d. końcówkami są: -u, -owi, -em, -y; w formach słów: daje-sz, daje-my, daje-cie końcówki mamy: -sz, -my, -cie.

Zakończenia wyrazu, czyli końcówki deklinacyjne i konjugacyjne. Tak np. w wyrazach: dom-u, dom-owi, dom-em, dom-y, i.t.d. końcówkami są: -u, -owi, -em, -y; w formach słów: daje-sz, daje-my, daje-cie końcówki mamy: -sz, -my, -cie.

Z biegiem czasu dopiero, wskutek stałego w określonych celach używania jednych wyrazów obok drugich, nastąpiło połączenie się ich ze sobą, i stąd powstały różne postaci czyli formy wyrazów odmiennych z rozmaitemi zakończeniami.