terminów gramatycznych online
zaimek
Geneza: łac. pronomen
Zaimek. Klasa wyrażeń uznawanych wprawdzie za odrębną część mowy, ale z zastrzeżeniem, ze jest to część mowy wyróżniana na podstawie innych kryteriów niż rzeczownik, przymiotnik, czasownik czy przysłówek
Cytaty
Nié mámy jeszcze w tym wieku wszystkich wyobrażéń, ani umiémy wszystkich wyrazów: wiémy jednak, że wszystkié dzielą się na ośm części czyli rodzajów. Wiémy już przynájmniéj w powszechności, co który rodzáj znaczy, jako to: Wykrzyknik, znaczy affekt jaki: Spojnik, znaczy łączénié wyobrażéń: Przyimek i Przysłówek, znaczą okoliczność jaką, jako to, miejsca, czasu, ilości, pytaniá, twierdzeniá, przéczéniá, przymiotu, sposobu, początku, śrzodka, końca, blizkości, odległości, wysokości, nizkości, przodku, tyłu, złączéniá, rozłączéniá &c. Imié i Zaimek, znaczą rzecz, albo przymiot: Słowo, znaczy sąd, czyli pokazuje, w jakim stanie jest rzecz którá, czy czynnym, czy biérnym, czy nijakim. Imiésłów, znaczy częścią to, co Imié, częścią to, co Słowo.
Przyzwyczajéni do starych prawideł o Zgodzie Słowa, mogą zarzucić tę trudność: zacośmy naprzód jedno tylko i to bez żádnégo wyjątku ustanowili prawidło: po wtóré, zacośmy Zgodę Słowa z samym Zaimkiém położyli.
Na ułatwiénié drugiéj trudności, wiedzieć mámy, i dowieść możémy, że w samym Zaimku a nié gdzie indziéj znajduje się ów stosunek Grammatyczny, który osobistością zowiémy.
Zaimek jest wyraz nie mający żadnego przez się znaczenia, który zastępuje Imię.
Zaimki 1széj i 2giéj osoby jedno mają zakończenie na wszystkie rodzaje, ja, ty. Ich formy przypadkowania różnią się całkiem od form przypadkowania Rzeczowników i Przymiotników. Na 2gi, 3ci i 4ty przypadek mają drugą krótszą formę, której się używa, gdy Zaimek do innego wyrazu jest dołączony. Ciebie kocha, kocha cię.
PRZYPADKOWANIE ZAIMKA 1szej OSOBY.
LICZBA POJEDYNCZA LICZBA MNOGA.
forma dołączenia.
1szy Przyp: ja - my
2gi - mnie mię nas
3ci - mnie mi nam
4ty - mnie mię nas
5ty - - - -
6ty - mną - nami
7my - we mnie - w nas.
Widzimy, że te wyrazy: ja, ty, wy, zastępują imiona rzeczowne, tj. rzeczowniki: nauczyciel, Stanisław, uczniowie; podobne wyrazy zastępują także (jak później zobaczymy) i imiona przymiotne oraz imiona liczbowe, stąd takie wyrazy, które zastępują imiona, zowią się zaimkami (za-imek, za-imię).