terminów gramatycznych online
tempus plusquamperfectum
Język: łaciński
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- De Participio: DonCul/1560
- De Verbo: Men/1649
- De verbo: Stat/1568, Vol/1612
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- O Słowie: Malin/1869
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- Składnia: Mał/1863
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Bart/1544
- Verborum Coniugatio: Cell/1725
- Verbum: Don/1795
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
PRZESZŁY – 2) gram. przeszły czas preteritum tempus R B3 (mp); przeszły dawny czas preteritum plus quam perfectum, ut amaveram, amaveras RN IIv; przeszły dawny czas preteritum plusquam perfectum, ut amaveram, amaveras R B3 (md); preteritum imperfectum przeszłe niezupełne, ut amabam, amabas, amabat RN IIv i R B3 (md); preteritum perfectum in grammatica przeszłe zupełne, ut amavi, amavisti, amaverunt R B3 (md); preteritum perfectum przeszłe zupełne, ut amavi, amavisti, amaverunt RN IIv. Zob. PRZEJĆ, PRZYSZŁY.
Amatus cuius temporis? Praeteriti perfecti et plusquamperfecti temporis. In tus, sus, xus omnia.
Plusquamperfectum, Pisałem był.
Quot sunt tempora verborum? Quinque: praesens, perfectum, plusquamperfectum, futurum primum seu circumscriptum et futurum secundum.
Indicativus ut plurimum sex tempora habet. Praesens, imperfectum, perfectum, plusquam perfectum, futurum primum seu circumscriptum, quod bene imperfectum vocari potest et futurum secundum seu simplex, quod perfectum dici potest.
DE TEMPORIBUS O Czásách.
Słowá języká Włoskiego máją dziesięć czásow jáko: Praesens, Czás teráźniejszy. [...] Plusquam perfectum, więcej niż doskonáły.
Plusquam perf. ero andata szedłem názbyt dawno.
Plusquamperf. havevo tenuto trzymałem był.
Ma też Verbum, w káżdem Modo, swe pewne Tempora, ktorych jest pięć. [...] Plusquamperfectum, ktory wyznaczamy przez był. v. g. ja uczyniłem był etc.
Tempora sunt quinque, czasow jest [p]ięć, Praesens, Teraźniejszy, Praeteritum im[p]erfectum, Przeszły niedoskonały, Praeteritum [p]erfectum, przeszły doskonały, Praeteritum [p]lus quam perfectum, Przeszły więcy niż dosko[n]ały, Futurum i przyszły.
Czasów jest:
1) w trybie oznajmującym cztery, to jest: [czas] teraźniejszy (Praesens), np. znam; [czas] przeszły (Preteritum), np. znałem; [czas] zaprzeszły (Plusquamperfectum), np. znałem był, i [czas] przyszły (Futurum), np. będę znał albo znać będę i t. d.
(MODUS INDICATIVUS). [...]
(plusquamperfectum).
mówiłem był [...].
Zaprzeszły, plusquamperfectum.
[Verbum tempora] Plusquam perfectum. [Słow czasy] Zaprzeszły.
Czas zaprzeszły (plusquamperfectum), np. czyniłem był, czyniłam była, czyniłom było.
Obydwom naszym czasom zaprzeszłym odpowiada plusquamperfectum które tak w łacińskiém jak w niemieckiém jest tylko jedno.
W staréj greczyznie znajdujemy następujące formy czasu przeszłego: 1. Niedokonany (imperfectum). 2. Dokonany okréślny (perfectum). 3. Dokonany nieokréślny (aoristus). 4. Zaprzeszły (plusquamperfectum).
Czas dzielimy, jak wiadomo, na teraźniejszy, przeszły i przyszły, wedle tego, czy zdarzenie, o którém mówię, odbywa się w téj chwili, kiedy o niém mówię; czy już się przedtém odbyło, czy też ma dopiero nastąpić. [...] Posiada zatem język polski w ogóle cztéry gramatyczne czasy (tempora) na oddanie tych wszystkich względów: [...]
- CZAS ZAPRZESZŁY (plusquamperfectum), np. czyniłem był, czyniłam była, czyniłom było.
★Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności. Ze względu na stosunek czynności do chwili mówienia rozróżniamy czas: ★teraźniejszy (praesens); ★przeszły (praeteritum): a) niedokonany (imperfectum), b) dokonany (perfectum), c) nieokreślony (aoristus), d) ★zaprzeszły (plusquamperfectum).
Plusquamperfectum, p. czasowniki II 5.