rzeczownik zdrobniały

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Bor/1830
• Br/1848
• Such/1849
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Kam/1870
• Lerc/1877
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Grub/1891
• Kr/1897
• Król/1907
• Lor/1907
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Król/1922
• Szob/1923
• ZwO/1924
• Gaert/1927

Dodaje się e w 2gim. spadku liczby mnogiej i w zdrobniałych, gdy w 1m. spadku liczby pojedyńczej rzeczownik miał dwie spółgłoski przed samogłoską końcową, jako: skrzydeł, skrzydełko, i t. d. od skrzydło.

Rzeczowniki dzielą się na: […] 4. Zdrobniałe i zgrubiałe; np. wilczek, wilczysko.

Rzeczowniki zdrobniałe i zgrubiałe tworzą się tylko z rzeczowników piérwotnych wszystkich trzech rodzajów. Zdrobniałe wielogłoskowe mają pospolicie zakończenie męskie na ek, żeńskie na ka, nijakie na ko […]. Głoski naczelne zmienne zmieniają się często w rzeczownikach zdrobniałych [...]. Niekiedy wcale się nie zmieniają [...], a szczególniéj gdy pochodzą od rzeczowników rodzaju nijakiego [...]. W l. m. głoska naczelna k nie zmienia się na c nawet wtenczas, kiedy wyraz zdrobniały oznacza osobę męską [...]. Jeśli wyraz zdrobniały jeszcze bardziéj drobnieje, wtenczas głoska naczelna rzeczownika zdrobniałego k bez względu na rodzaj zamienia się na cz [...]. W wyrazach jednozgłoskowych, rzeczownik zdrobniały kończy się najczęściéj na ik albo yk [...]. Podobnież rzeczowniki męskie zakończone na głoski złożone, w zdrobnieniu mają zakończenie na yk [...]. Niekiedy głoski podrzędne rzeczownika ulegają zmianie w zdrobnieniu [...].

Wyjmują się: rządny, sądny, pokątny, tudzież czasowniki na ić zakończone: np. błądzić, mącić, rządzić, i rzeczowniki zdrobniałe, w których ą w ę się nie przemienia dla następującéj twardéj spółgłoski k, np. zajączek, kącik, wąsik.

Rzeczowniki zdrobniałe tworzą się przez przybranie narostków ek, ik, yk, ka, ko.

§. 428. Przyr. k (ek), służy także na utworzenie rzeczowników zdrobniałych. Wchodzi atoli do składu i innych imion.

[…] Uwáżyć náleży, że pogłos k tak w rodzaju męzkim, jak i żeńskim (ka) i nijakim (ko) oznacza wtedy rzeczowniki zdrobniałe, jeżeli jich piérwotniki pełnią służbę rzeczowników; i tak mają zdrobniałe lub pieszczotliwe znaczenie […].

[…] Według analogiji: brusek, koƶuśek od piérwotników bruɦ, kozuɦ, urábiają się rzeczowniki zdrobniałe […].

Środkujące między 1em a drugiem prawidłem, i kończące się na spółgłoski czysto gardłowe g, k, i gardłowo dechowe h, ch, nieuginające się w 7m przypadku liczby pojed. i w pierwszym przypadku liczby mnogiej, zatem ma to prawidło osobne i zawiera wszystkie na te spółgłoski kończące się rzeczowniki pierwotne, pochodne, zdrobniałe rozmaite i składane ile jich tylko jest.

Dwojako używane z końcówką nin i ze współgłoską na końcu k, pierwsze rzeczowniki są jednotliwemi, a drugie częstotliwemi i po większej części zdrobniałemi.

По свойству польскаго языка имена существительныя могутъ быть: [...] 2. Уменьшительныя, zdrobniałe, означающія малость предмета, напр. chłopczyk, rączka, и проч.

§ 385. Ó w rzeczownikach zdrobniałych, utworzonych od osnów rzeczownikowych za pomocą przyrostków ek, ka, ko; jak oto: z męskich: chłódek, wózek, ogródek, podbródek, podnóżek.

W rzeczownikach zdrobniałych utworzonych od osnów rzecz. za pomocą przyrost[k]ów ek ka ko: chłódek, wózek, ogródek [...].

Imiona zdrobniałe i zgrubiałe.

Rzeczowniki zdrobniałe (diminutivos) mają zakończenia: inho inha; zinho zinha; ulo ula; ito ita; eto eta; ote ota; na prz.: filho syn, filhinho synek; filhinha córeczka; irmãozinho braciszek; [...].

Rzeczowniki żeńskie zdrobniałe z ostatnią spółgłoską osnowy miękką (Kazi-a, mamusi-a), mają w wołaczu końcówkę u (Kazi-u, mamusi-u), na wzór rzeczowników zdrobniałych męskich, jak Jaś—Jasiu.

Podajemy tu większe grupy wyrazów, w których wahania w wymowie zachodzą [...] także w zdrobniałych uformowanych od rzeczowników na -usz np. arkusik, kapelusik zam. arkuszyk, kapeluszyk.

Rozróżniamy deklinację rzeczowników: a) męską, rzecz. męskie zakończ. na spółgłoskę i zdrob. na o, b) żeńską, na a, i oraz na spółgłoskę zmiękczoną lub powstałą ze zmiękczenia, c) nijaką, na o-e, ę, d) mieszaną męskie rodowe na o i pospolite na a, nijakie obce na um.

W rzeczownikach zdrobniałych, utworzonych zapomocą przyrostka -ka, -ko, rdzenne ę, o wymienia się na ą, ó. Nap. głowa : główka, broda : bródka, [...] ręka : rączka, gęś : gąska.

Przyrostki, tworzące rzeczowniki zdrobniałe i pieszczotliwe, nap. koń : kon-ik, [...] kot : koci-ątko.

Rzeczowniki zdrobniałe i zgrubiałe.

Wyrazom języka portugalskiego można nadać za pomocą niektórych końcówek pojęcie, czyli znaczenie zdrobniałe lub zgrubiałe.

Zdrobniałe, p. rzeczowniki.